Argentinië

Het materiaal van de Week van Gebed voor de Eenheid komt dit jaar uit Argentinië.

Argentinië is een jonge staat aan de kust van de Atlantische Oceaan in Zuid-Amerika. De bevolking stamt voornamelijk af van immigranten uit Europa en het Midden-Oosten die dit land bewonen samen met de kinderen van de Spaanse veroveraars en de oude, inheemse volkeren. De laatste decennia zijn ook Latijns Amerikaanse immigranten uit de buurlanden en mensen uit Azië, overwegend uit Korea en Taiwan, deel van de bevolking geworden. Spaans is de officiële taal en het christendom is de grootste godsdienst, hoewel er ook goed georganiseerde joodse en islamitische gemeenschappen zijn in Argentinië.

Argentinië is een cultureel product van deze immigraties. Het is daarom niet verrassend dat in dit gebied rooms-katholieken, protestanten van verschillende kerken en denominaties en leden van orthodoxe en pre-chalcedonese kerken te vinden zijn. Ze zijn gekomen als immigranten, sommigen op zoek naar een beter leven, anderen op de vlucht voor politieke vervolging of religieuze onverdraagzaamheid in hun vaderland. Immigranten hebben niet alleen hun nationale achtergrond meegebracht, maar ook hun geloof. Een aantal protestantse kerken is voortgekomen uit het missionaire werk onder de lokale bevolking. Het christendom in Argentinië heeft vele facetten en mogelijkheden.

De rooms-katholieke kerk

De rooms-katholieke kerk kwam met de Spaanse veroveraars in het spoor van het kolonisatieproces en de vestiging van Europeanen in Amerika. Het is de grootste kerk in het land. De kerk heeft hele oude parochies en beschikt over een aanzienlijk aantal sociale instellingen, kerkgebouwen en scholen in het hele land. De geschiedenis van Argentinië kan niet los gemaakt worden van de rol die de rooms-katholieke kerk daarin speelde met bijdragen op het gebied van de cultuur, het denken en de politieke ontwikkeling. Veel belangrijke nationale leiders waren actieve en oprechte katholieke gelovigen.

De rooms-katholieke invloed is zichtbaar in de prachtige kerkgebouwen zoals de La Plata cathedraal, één van de grootste in de wereld, of de Basiliek van Lujan die toegewijd is aan de Maagd Maria. Deze basiliek is een van de belangrijkste bedevaartsoorden in het land waar jaarlijkse duizenden bezoekers komen. Maar er zijn ook honderden kleine kerken waar lokale gemeenschappen de mis vieren en bijdragen aan de sociale ontwikkeling van hun buurt door solidariteit, caritas en gemeenschapsprojecten. Priesters en nonnen van verschillende religieuze ordes werken in de vele centra voor hulp aan de armen en gemarginaliseerden op het gebied van de gezondheidszorg en het onderwijs en zij zetten zich in voor de strijd voor het recht van mensen op waardigheid en welzijn.

De protestantse kerken

De eerste protestantse kerken kwamen in het begin van de 19e eeuw naar Argentinië toen de onafhankelijkheid van Spanje de grenzen opende en het land diverse immigranten opnam. De Anglicaanse Kerk liep daarbij voorop. Zij begon in 1821 met geregelde diensten in een nieuw gebouwde kerk in Buenos Aires. Het was de eerste Anglicaanse kerk in Latijns-Amerika. De eerste leden waren Engelse handelslieden, zakenmensen en ambtenaren. Daarna kwamen Schotse presbyteriaanse immigranten naar de landelijke gebieden en stichten daar hun kerken. De missie van de methodisten werd opgericht in Buenos Aires in 1836. In het midden van de 19e eeuw bouwden de protestantse kerken hun werk uit met sociale dienstverlening, scholen en evangelisatieprogramma’s voor zowel de immigranten als de lokale bevolking.

Aan het einde van de 19e eeuw kwamen gereformeerden en lutheranen naar Argentinië. De Gereformeerde Kerk werd voornamelijk gevormd door Nederlandse immigranten, de Lutheraanse door Duitse immigranten. In die tijd kwamen ook Baptisten en andere denominaties naar Argentinië. Uit Italië kwamen de Waldensen samen met de Methodisten naar landelijke gebieden. Ze stichtten een seminarie voor de bevordering van theologische vorming voor plaatselijke voorgangers. Enkele decennia later startten ook de pinksterkerken met hun werk dat gekenmerkt werd door evangelisatie en snelle groei. Aan het begin van de 20e eeuw waren bijna alle protestantse denominaties in Argentinië vertegenwoordigd. Ze kwamen met de Europese immigranten, raakten geworteld in de lokale bevolking en door missie en zending zelfs in enkele inheemse gemeenschappen die de verovering van hun gebieden hadden overleefd. Vandaag vindt men ook in kleine steden in het binnenland ten minste één kerk van de protestantse traditie.

De oosterse kerken in Argentinië

De Russisch-orthodoxe kerk was de eerste oosterse kerk die zich organiseerde (1888). Orthodoxe gelovigen van verschillende nationaliteiten zorgden hiervoor via de Russische diplomatieke missie in Buenos Aires. Dankzij bijdragen van Griekse, Servische, Bulgaarse, Syrische, Libanese en Russische immigranten en van de Russische keizerlijke familie kon in 1901 de kerk van de heilige Triniteit in Buenos Aires gebouwd worden. Een paar jaar later, in 1905, stuurde de Grieks-orthodoxe kerk een priester om de gemeenschap te dienen. De kerk groeide in verschillende delen van het land en in 1928 werd de kathedraal van het Ontslapen van de Moeder Gods gebouwd. Het Griekse Oecumenische Patriarchaat werd opgericht in 1938 en vanaf 1951 was Buenos Aires de bisschopszetel onder de jurisdictie van de Aartsbisdommen van Noord en Zuid-Amerika.

Van de orthodoxe kerken heeft de orthodoxe kerk onder het Patriarchaat van Antiochië het grootste aantal leden. De meeste leden komen uit Syrië en Libanon. Zij begonnen in 1921 met de organisatie. Het diocees werd gevormd in 1949; het hoofdkantoor werd pas in 1955 gebouwd. De kathedraal werd eind 1956 ingewijd en de eerste goddelijke liturgie werd met kerst van dat jaar gevierd.

De Armeens-apostolische Kerk werd opgericht door de eerste Armeense immigranten die in Argentinië kwamen tussen 1909 en 1911, op de vlucht voor de massaslachtingen van Adana onder Turkse heerschappij. Tussen 1915 en 1920 kwamen de overlevenden van de grote genocide; van 1925 tot 1936 kwamen Armeniërs uit Cilicië, die ontsnapt waren uit Turkije, en ten slotte migreerden tussen 1947 en 1954 veel Armeniërs ten gevolge van de Tweede Wereldoorlog naar Argentinië.

De Syrisch-Orthodoxe Kerk van Antiochië werd in Argentinië opgericht door families uit Irak, Syrië en Turkije ten gevolge van religieuze onverdraagzaamheid in deze landen. De grote golf van immigratie vond plaats in het begin van de 20e eeuw. Deze kerk wordt geleid door een patriarchaal vicaris met een hoofdkantoor in de stad La Plata. De eredienst wordt op enkele plaatsen in het land gevierd en de kerk heeft in het binnenland enkele sociale centra voor de zorg voor de gelovigen. Deze kerk is in volledige gemeenschap met de Katholieke Apostolische Orthodoxe Kerk van het Patriarchaat van Antiochië. Deze kerken hebben samen een document over de eenheid in geloof ondertekend.

De orthodoxe kerken hebben bijgedragen aan instellingen voor cultuur en educatie, aan dienstverlening aan de armen, aan radioprogramma’s en andere activiteiten die het mozaïek van de Argentijnse cultuur verrijkt hebben. Hun leden zijn volop actief in het sociale en politieke leven.

Stappen naar eenheid

Het was niet gemakkelijk om in Argentinië een dialoog voor de eenheid op gang te brengen. Voor 1960 waren er alleen gesprekken en ontmoetingen tussen de protestantse en evangelische kerken. De rooms-katholieke en de orthodoxe kerken waren daar niet bij betrokken. Er hebben altijd goede relaties bestaan tussen de leiders van de verschillende kerken, maar er was wantrouwen in de lokale gemeenschappen vanwege het proselitisme en de groei van de protestantse kerken. Er bestond geen formele, officiële dialoog tussen de kerken. In die tijd werkten de Protestantse en Evangelische kerken samen in organisaties zoals het Bijbelgenootschap, de Federatie van Kerken en in lokale afdelingen van de YMCA en YWCA. Ook werd Hervormingsdag en de Wereldgebedsdag gezamenlijk gevierd.

Na enkele jaren begon de dialoog en de vriendschap tussen gelovigen van verschillende tradities vrucht te dragen. Dankzij de nieuwe impulsen van het Tweede Vaticaans Concilie en de openheid in de protestantse kerken onder invloed van de Europese oecumenische beweging begon een nieuwe vruchtbare periode van ontmoeting en dialoog. Lokale gemeenten ontmoetten elkaar en een begin werd gemaakt met de dialoog tussen predikanten en priesters. Er werden ook bilaterale commissies ingesteld. Op sommige plaatsen wordt er samengewerkt op sociaal gebied, in mensenrechtenorganisaties en bij de verspreiding van de Schrift. De positieve resultaten van activiteiten zoals het seminarie voor theologische training, de Interparochiële Dienst voor Wederzijdse Zorg en de ontmoeting van vrijwilligers in organisaties zoals Caritas, Caref, Ceas en andere zijn aanzienlijk.

Enkele jaren van oecumenische groei resulteerde in de oprichting in 1988 van de Comisión Ecuménica de Iglesias Cristianas de la Argentina (CEICA), de Oecumenische Commissie van de Christelijke Kerken in Argentinië, een plaats voor dialoog en samenwerking waar orthodoxen, rooms-katholieken en protestanten samenkomen. De leden vergaderen regelmatig over onderwerpen van gezamenlijk belang, wisselen informatie uit over hun kerken, praten over de vooruitgang of moeilijkheden in het oecumenisch werk, lokaal en globaal, en organiseren ontmoetingen om samen voor de eenheid en de noden van deze tijd te bidden. Bisschoppen, predikanten, priesters en leken, mannen en vrouwen, nemen aan deze bijeenkomsten deel.

Tijdens haar korte bestaan heeft CEICA te maken gehad met moeilijkheden en uitdagingen die eigen zijn aan het oecumenisch werk – evenwicht brengen tussen verschillende tradities en wijzen van christen-zijn; misverstanden overwinnen en beslissingen nemen waarmee iedereen kan instemmen. Grote vooruitgang is geboekt in de kennismaking met elkaar waarbij men ontdekt hoeveel de verschillende kerken gemeenschappelijk hebben zoals de uitdaging van de pastorale missie in onze samenleving. Deze commissie is ieder jaar verantwoordelijk voor de organisatie van de Argentijnse Week van Gebed voor de Eenheid.

Materiaal

Achtergrondinformatie en liturgisch materiaal voor de Week van Gebed voor de Eenheid 2003