Jaargang 68 Nummer 5

Pokrof 8 ven op de verso zijde van het tweede folium. Het betreft het welbekende pater noster. Opvallend is dat de incomplete Latijnse vertaling in een iets kleiner schift is geschreven in vergelijking met de Griekse tekst. Dit doet vermoeden dat de Latijnse vertaling als een hulpmiddel is gebruikt door de monniken in de Sint-Maartenabdij om de Griekse tekst goed te bestuderen. Sommige aspecten geven aan dat de scribent moeite had met het structureren van de Griekse en Latijnse tekst, aangezien de derde regel is doorgehaald en de elfde regel bevat twee talen op één regel. Tegelijkertijd is er voor de ou-klank gebruik gemaakt van de u, de phklank is continue een f gebruikt en de h wordt niet geschreven vanuit een Latijns gebruik om Grieks te noteren. Transcriptie Grieks en Latijn pater noster, zie Brussel, Koninklijke Bibliotheek, II. 1015, f. 2v: Pater noster qui es in celis sanctificetur nomen tuum. adueniat Pater ymon o en tis uranis agiasti to onoma su. eltheto i basilia su genitito to thelima su regnum tuum fiat uoluntas tua sicut celo et super basilia su genitito to thelima su os en uranon che epi terra panem nostrum super subalem da nobis ho tis gis. ton arton ymon ton epiusion. Dos ymin si die et dimitte nobis debita nostra sicut et nos dimit meron che afes ymin taofilimata ymon is che ymis afie debitoribus nostris tis ofiletes ymon nos tentationem sed libera nos timus et ne inducas men chemi isnechis ymas is pirasmon alla rise ymas a malo amen. Apo toy poniru. Amen. Grieks schrift Op verschillende manieren hebben scribenten gebruik gemaakt van Grieks schrift in hun Latijnse boeken. De meest voorkomende toepassingen van het Grieks schrift zijn in i) bepaalde teksten waar gebruik van Grieks noodzakelijk is, zoals Isidorus’ welbekende Etymologia; ii) cryptische/ornamentale frasen; iii) subscripties; iv) leeshulp; v) katernsignaturen; en vi) annotaties. Enkele voorbeelden zullen de revue passeren. Een interessant fenomeen is de toepassing van Grieks als leeshulp voor andere lezers. In enkele handschriften zijn Griekse alfabetten te vinden, waarbij iedere letter is voorzien van de Griekse naam in Latijns schrift. Het handschrift Bergen, Universitetsbiblioteket, Ms. 28, een laat twaalfde- of vroeg dertiende-eeuws kopie van Hieronymus’ In Matthaeum, In Marcum en In epistolas Pauli, geschreven in de Cambron-abdij in Kamerijk, bevat zulk alfabet op folium 161r (zie afbeelding 1). Vermoedelijk is het Grieks alfabet gebruikt om een Latijnse transcriptie toe te voegen bij de woorden geschreven in Grieks schrift, zoals op hetzelfde folium is te zien. Met andere woorden, het alfabet dient als leeshulp. Enkele voorbeelden van annotaties in Grieks Elfde-eeuwse kopie…Afbeelding 2.2, Liège, Bibliothèque l’Université, Ms. 257, ff. 1v-2r, s. XI, Sint-Truiden. Johannes Chrysostomus, mozaïek in Aya Sofia te Istanbul (Foto: Wikimedia Commons).

RkJQdWJsaXNoZXIy MzgxMzI=