Jaargang 68 Nummer 1

Pokrof 8 sieve jongelui zit geen nuance. Ze zijn gewoon grof en bedreigend. De bisschop probeert hen te kalmeren, maar heeft geen enkel gezag. Sociaal en spiritueel De filmheeft ook een sociale kant. Omstanders die door de journaliste geïnterviewd worden zijn heel relativerend, bijvoorbeeld: “Waar maken ze zich druk over. Waarom doen ze niets aan dewerkeloosheid?” Dat is inderdaad inMacedonië een groot probleem. De werkeloosheid liep na het gewelddadig uiteenvallen van Joegoslavië op tot wel 33% van de beroepsbevolking van het land. De communistische economie zakte in en voormalige communisten hebben veel als schroot verkocht aan buitenlandse partijen. “Eerst kopen ze ons op, dan plukken ze ons kaal!”, vertelde een arbeider mij, toen ik in 2016 Macedonië met een reisgroep bezocht. Het gaat nu wat beter. Er zijn meer investeringen, maar de werkeloosheid is nog steeds een groot probleem, vooral voor jongeren. De film eindigt verrassend. Petrunia maakt een soort bekering door, plotseling. De film werkt dat helaas niet uit. Ze geeft het kruis terug aan de bisschop en ze verzoent zich met haar moeder. Ze verlaat opgelucht het politiebureau als een vrij mens. Het drama is ineens voorbij. Misschien ligt hier de spirituele betekenis van de film: laat het maar los. Mitevska zegt daarover: “Ze vergeeft, zoals de historische Jezus gedaan zou hebben.” Evaluatie De regisseur lijkt mij geen praktiserende Orthodoxe gelovige. De Orthodoxe kerk is voor haar een instituut met onbegrijpelijke rituelen, dat ver van de mensen afstaat. Maar ze is niet tegen God of Jezus. Ik had die indruk ook: de meeste Macedoniërs staan onverschillig tegenover hun kerk. Ik vond de Macedonische Kerk wel heel vriendelijk. We werden overal gastvrij ontvangen, ook de katholieke leden van onze groep. De film is niet alleen een kritiek op de Orthodoxe Kerk, maar een veel bredere kritiek op heel het Macedonische culturele klimaat van dit moment. Alle betrokkenen zitten in afhankelijkheidsrelaties die hen beknellen. Petrunia lijdt onder haar moeder, de journaliste zit onder de druk van de directeur in Skopje, de bisschop zit onder de druk van de metropoliet, een baan krijg je alleen als je de juiste relaties hebt. En aan de top van die hiërarchieën staat meestal een man, maar niet altijd. De film is dus een feministische film. Maar ze is dat wellicht niet op demanierwaarop de filmbij ons is aangeprezen, maar eerder op een eigenMacedonischemanier. De naam van de film is natuurlijk provocerend. Ook de reclameposter is iets provocerend, waarop we Petrunia met het zegenkruis op haar ontblote bovenlijf zien. “Je moet kunst maken om te provoceren. Anders heeft wat je doet geen zin”, zegt Mitevska. Maar preek je dan niet voor eigen parochie? Lukt het dan nog in gesprek te komen met gelovigen? De regisseur heeft tijdens de productie aan de Macedonische Orthodoxe kerk om medewerking gevraagd. Maar dat weigerde men. Er kwam een brief terug waar onder andere in stond dat God geen vrouw is, maar een man. Mij lijkt dat beide partijen ernaast zitten. God is noch man, noch vrouw. Hij stijgt daar bovenuit. Paul Baars Petrunia in gesprek met de bisschop op het politiebureau.

RkJQdWJsaXNoZXIy MzgxMzI=