Jaargang 67 Nummer 5

Pokrof 6 Zij is driftig bezig te seculariseren en is, anders dan Erdogan gehoopt had, niet meer traditio- neel islamitisch. De islam is voor hen allereerst een persoonlijke geloofsovertuiging. Zij heeft verder geen moeite met islamitisch vertoon in de publieke ruimte. Hoofddoekjes op de univer- siteit, dat moet kunnen! Zij zijn Atatürk en Er- dogan voorbij. Verder ziet menigeen deze be- slissing als een poging van Erdogan bepaalde groepen kiezers te winnen. Hij staat er slecht voor in de polls vanwege de economische om- standigheden. Electorale motieven hebben de overhand. Christelijke en islamitische reacties, binnen- enbuitenlands De christelijke reacties in Turkije zijn vrij gema- tigd. Dat is natuurlijk het beste. Menwil zelf niet bijdragen aan polarisering en vijandigheid. En de christenen in Turkije weten natuurlijk ook dat er feitelijk weinig verandert. De kerk blijft open voor alle bezoekers, net als vroeger. Natuurlijk heeft de Grieks-orthodoxe patriarch sterk geprotesteerd. Voor hem kan de kerk al- leen maar een christelijke gebedsruimte zijn. Maar de Armeense patriarch stelde zich achter de beslissing van het museum weer een gebeds- ruimte te maken, maar dan wel een ruimte, waarin plaats is voor zowel de christelijke als de islamitische eredienst. Dat is creatief. De Ween- se kardinaal Schönborn heeft zich ook zo geuit. De Turkse katholieke kerk stelde zich voorzich- tig afwachtend op. De buitenlandse christelijke reacties zijn ster- ker. De Balkan Insight schrijft dat christenenwe- derom treuren. De voor het buitenland verant- woordelijke bisschop van de Russisch-ortho- doxe kerk zei dat Turkije moest weten, dat de Aya Sofya het Vaticaan was van de orthodoxie. Poetin, die zelf graag de orthodoxe kaart trekt, moest op het laatst toch zeggen, dat dit een in- terne aangelegenheid is van Turkije. Interessant zijn de Arabische islamitische reac- ties. Er komen steunbetuigingen van de imam van de Koepelmoskee in Jeruzalem, van de groot-moefti van Oman en van de Moslimbroe- ders. Maar de Arabieren zijn grotendeels tegen! Zij zien dit als een uiting van Erdogans imperia- listische neo-osmaanse politiek. Erdogan wil Turkije de leider laten zijn van de islamitische wereld en dus de Arabische landen overheer- sen. Dat pikken de Arabieren niet. De groot- moefti van Egypte zegt dat Erdogans beslissing helemaal niet in overeenstemming is met de is- lam. Turkije en Egypte liggen politiek zwaar overhoop. Arabische intellectuelen vinden Er- dogan hypocriet. Arab News schrijft dat Erdo- gan de geschiedenis niet kent, dat de Aya Sofya voor moslims geen speciale waarde heeft, maar wel voor christenen. Het zijn de Arabische moslims die vrezen dat Turkije zo de christelij- ke wereld ophitst tegen de islamitische. De Moscow Times bericht dat er in Syrië plannen bestaan om een replica van de Aya Sofya te bouwen speciaal voor de christenen. De Russen schijnen daarbij te willen helpen! De meeste steun voor de beslissing lijkt, gezien de opsom- ming van de minister van Buitenlandse Zaken, te komen uit Aziatische islamitische landen als Pakistan, Maleisië en Indonesië, Tot slot: Een gemiste kans De beslissing van Erdogan is inderdaad geen bijdrage tot de dialoog tussen christendom en islam. Het is jammer dat de raad van de Ar- meense patriarch niet is opgevolgd. Anderzijds ligt de zaak niet zo vast, dat er geen nieuwe ini- tiatieven in die dialoog in Turkije genomen kun- nenworden. Het belangrijkste is dat in Turkije de moslims zelf tot een herbezinning komen op de verhou- ding tussen secularisme en islam. De jeugd schept daar misschien een opening. Gerrit Steunebrink Patriarch Bartholomeüs van Constantinopel (Foto: Gerrit Steunebrink)