Jaargang 66 Nummer 4

Pokrof 1 7 Pjotr Iljitsj Tsjaikovskij (1840- 1893) was tijdens zijn leven na Tolstoj de populairste Rus. Hier iets over zijn leven, en we begeven ons in een kleine uithoek van zijn muziek: zijn Liturgie van Johannes Chrysostomos. M en vraagt zich af waar hij de tijd vandaan haalde: tien opera’s, zes symphonieën, drie balletten en over de honderd andere muziekstukken. De vele reizen en toernees. En de 5000 brieven die hij schreef, 15 delen in de Russische uit- gave. Hij werd 53 jaar. Hij studeerde aan het conservatorium van Sint-Petersburg en werd daar do- cent. Hij stierf in 1893 aan cholera – over zijn dood zijn zelfmoordtheorie- en: hij zou ertoe gedwongen zijn, van- wege zijn homosexuele aanleg. Twee vrouwen Deze aanleg werd later algemeen bekend. De gangbare sovjetkritiek was er nogal zwijgzaam over. De compo- nist had een ingewikkeld bestaan. We kennen zijn hevige verliefdheden, op een neefje, op enige jonge conservatorium-studenten. Het bleef in alle eer en deugd. Hij deed mee in de homosexuele subcultuur in Moskou en andere Russische steden, en kwam ook in het buiten- land wel aan zijn trekken. Hij schrijft er openlijk over in zijn brieven aan zijn broer Modest, ook homosexueel. Binnen de kleine artistieke kringen waar hij verkeerde was het wel geaccepteerd, zelfs een beetje hip. Maar het grote publiek, dat hem verafgoodde, mocht er niets van weten. Om allerlei roddels tegen te gaan besloot hij dat hij moest trouwen. Dit ging met de negen jaar jongere Antonina Ivanovna Miljukova, die dodelijk verliefd op hem was. Met haar speelde hij open kaart, hij maakte duidelijk dat hij niet echt van haar hield, en dat ze zouden leven als broer en zus. De werkelijkheid was taaier: enkele dagen na de huwelijkssluiting voelde hij al een diepe weerzin. De scheiding kwam niet meteen: hij was bang dat de wanhopige An- tonina zich van het leven zou beroven, en ze zou zijn geaardheid naar buiten kunnen brengen. Ook wilde hij niet dat de affaire haar maar enig nadeel berokkende. De andere vrouw, negen jaar ouder dan Tsjai- kovskij, was Nadezjda Filaretovna von Meck. Ze was moeder van zeven kinderen en was de Tsjaikovskij’s liturgie Pjotr Iljitsj Tsjaikovsky.