Jaargang 65 Nummer 4

Er is in Pokrof vaak geschreven over voorbeeldige mensen in de Russisch- orthodoxe kerk. Rusland heeft veel bij- zondere heiligen voortgebracht. Maar Rusland als geheel is niet heilig. Je kunt niet om de dubieuze rafelranden heen. Je moet daar eerlijk over zijn en niet weg zweven in romantische gevoe- lens of irrationele angsten over het (on)heilige Rusland. O p het eiland Zálit in het grote Tsjúdko- je-meer bij Pskov woonde een oude priester, Nikolaj (Gurjanov) (1901- 2002). Zijn ‘geestelijke kinderen’ waren kun- stenaars, enkele priesters, monniken en zus- ters die in de regio woonden. Op een dag streken mensen uit Moskou neer op het eiland. Het leek of een soort maffia het eiland had overgenomen. Ze maakten er een pelgrimsoord van. Ze gingen allerlei boekjes, cassettes, CD’s en devotionalia verkopen. Een stroom van won- deren kwam op gang en de mensen stroomden toe. Eén van die verkopers vertelde mij, dat hij in Moskou in een ruige wereld had geleefd en zich na de moord op een vriend bekeerd had. Er dook nog een tweede maffia op: een groep zeer monarchistische en reactionaire gelovigen. Er kwam allerlei ideologie van het eiland. Ze leg- den de ‘starets’ in de mond dat de laatste tsaar, Nicolaas de Tweede, Raspoetin en Ivan de Vreeswekkende heilig verklaard moesten wor- den. Volgens hen was hij niet zomaar een dorpspriester, maar heimelijk een catacombe- bisschop. Ze zonderden hem af van de mensen. “Ze hebben vanmijn levenweer een gevangenis gemaakt” verzuchtte hij tegen een van zijn biechtelingen. Het bisdom heeft nog voorge- steld die maffia te verwijderen. Maar de starets schijnt geantwoord te hebben: “Laat maar, dit is nu eenmaal mijn lot”. Ik geloof dat er soms wonderen gebeuren; ik ge- loof niet in een georganiseerde stroom van wonderenwaaraan geldwordt verdiend. Een brede geest Een bevriend historicus van het stadsmuseum wilde een oude kerkklok op het eiland onder- zoeken. “Wetenschap is het werk van de dui- vel”, kreeg hij te horen. Maar het lukte hem vader Nikolaj zelf te spreken. Die had er geen probleemmee. Hij had een brede geest en heeft veel voor het eiland gedaan. Hij was geen ideo- logisch persoon, hij wilde geen spektakel. Hij was heel concreet. Tijdens de oorlog hadden de Duitsers het eiland platgebrand. Hij heeft Het (on)heilige Rusland 3 Pokrof Het eiland Zalit (Foto: P Baars)