Jaargang 65 Nummer 4

Pokrof 1 2 Onder het hesychasme verstaan we de beweging onder het monnikendom die het streven naar de hèsuchia (= Grieks rust), centraal stelt. In deze innerlijke rust kunnen het gebed, de aanroeping van God en het gevoel van berouw tot ontwikkeling komen. Dit streven was er al bij de eerste woestijnvaders, maar kreeg in de 14 e eeuw een nieuwe wending, en het werd omstreden. Een controverse ontstond rondom de persoon van Gregorios Palamas (1296-1359). Er werd een fysieke methode ontwikkeld om het gebed te ondersteunen, met het idee dat men Gods heerlijkheid al in dit leven kon aanschouwen. Om dit laatste ging de controverse. Van Gregorios de Sinaïet (1255- 1346) zijn teksten in de Philokalia opgenomen: hoe te bidden, hoe te ademen tijdens het gebed, hoe te zingen, en hoe de storende gedachten te verdrijven. In ons artikel ‘Maximos de Hutverbrander‘ (pp 9-11) gaat het onder meer over de levensbeschrijving van Maximos, de Athosmonnik, door Theophanes van Vatopedi. Theophanes verhaalt van de ontmoeting tussen Maximos en Gregorios de Sinaïet. Het heet dat Gregorios de hesychastische gedachte naar de Athos bracht. Gregorios verbleef een poos op de Athos, en vertrok in 1330. Hij was misschien een jaar of 20, 30 jonger dan Maximos. We weten niet wanneer het gesprek plaats vond. Het treft dat in de Vita het juist Maximos is die het woord voert , daartoe uitgenodigd door Gregorios. Het lijkt wel of deze een idee heeft van wat het ‘geestelijk oog’ kan zien, maar bij de oudere monnik een verdere invulling en bevestiging zoekt van wat hij al vermoedt. Het gaat hier niet om de gebedsoefeningen, zelfs van het aanhoudende Jezusgebed is hier nog Het Heilige Licht Gregorius de Sinaïet.