Jaargang 65 Nummer 2

POKROF 2018 • 2 3 Russische Demonen – Dolf Bruinsma 6 Koptische handschriften – Nick Pouls 10 Meditatie: Sofia – Lieve Troch 14 Kerkvaders III – Leo van Leijsen 18 Tsaar Peters hervorming – Paul Baars 21 De levende God (recensie) – Johan Meijer 22 Korte Berichten 23 Byzantijnse Liturgie XXI: De iconostase – Paul Baars Pokrof 2 Redactie: Paul Baars (hoofdredacteur), Dolf Bruinsma, Geert van Dartel, Leo van Leijsen (redactiesecretaris), Johan Meijer, Nick Pouls, Katja Tolstaja, Iglika Vassileva-van der Heiden, Huub Vogelaar. Administratie en redactiesecretariaat: Pokrof, Emmaplein 19 D , 5211VZ ’s-Hertogenbosch, tel: 073-7370026, e-mail: secretariaat@oecumene.nl , website: http://www.oecumene.nl/Publicaties/Pokrof De auteurs zijn verantwoordelijk voor de inhoud van hun bijdragen en geven niet de mening van de redactie weer. De redactie is verantwoordelijk voor titels en tussenkopjes alsook voor foto’s en hun onderschriften. Voor mogelijke onjuistheden in aankondigingen van liturgievieringen en evenementen kan de redactie niet aansprakelijk worden gesteld. De redactie behoudt zich het recht voor ingezon- den reacties in te korten of niet te plaatsen. Opzeggingen dienen vóór 1 december in ‘s-Hertogenbosch te geschieden, anders wordt men verondersteld abonnee te blijven. De abonnementsprijs is € 22,50 voor Nederland, voor het buitenland € 27,50, giro IBAN: NL 61 INGB 0005679145 (BIC: INGBNL2A) t.n.v. Tijdschrift Pokrof, ’s-Hertogenbosch. Opmaak: VANDARTEL, Oss. Drukwerk: Van Stiphout, Helmond. VAN DE REDACTIE Demonen waarden rond in de poëzie van de Russische dichter Michail Lermontov en in de symbolische schil- derkunst van zijn naamgenoot Michail Vrubel – over beiden een klein tweeluik. De Universiteit Utrecht bezit een verzameling Koptische handschriften – wat is de bijzondere betekenis van deze collectie? Aan de hand van een Fins-orthodoxe Wijsheidsicoon gaat de medita- tie in op de figuur van Sofia. Na de behandeling van de Kerkvaders in het algemeen én binnen de Orthodoxie in het bijzonder (Deel I resp. II) in de afgelopen twee Pokrof-edities, nu in het laatste en derde deel hun mogelijke betekenis voor hedendaagse christenen in het Westen. In het oude Rusland hervormde tsaar Peter de Grote de Staat, maar óók de Orthodoxe Kerk, wat nog eeuwen lang gevolgen zou hebben. Een boekbe- spreking brengt de recente vertaling van de bekende orthodoxe catechismus, ‘De levende God’, ter sprake – een aanwinst voor de Nederlandse Orthodoxie en daar- buiten. Hopelijk leest u ook dit nummer weer met veel interes- se en plezier. Leo van Leijsen redactiesecretaris Pokrof Pokrof verschijnt vijfmaal per jaar en is een uitgave van de Katholieke Vereniging voor Oecumene Athanasius en Willibrord De illustraties op de omslag: Voorzijde: Sofia, met haar dochters Hoop, Geloof en Liefde, icoon in ‘Wijsheidskapel van het Orthodox Cultureel en Educatief Centrum Sofia’, bisdom Helsinki, Finland [Foto: H. Vogelaar]; Achterzijde: Sofia, Russische icoon, late 18 e eeuw. Alternatieve, sinds c. 1500 traditioneel Russische afbeelding van de Wijsheid. Als vrouw gekleed in keizerlijk gewaad, gezeten op de troon met de ‘Zeven Pijlers’, omringd door de Moeder Gods en Johannes de Voorloper, met boven haar Christus en in het bovenste gedeelte de Troon van het Laatste Oordeel (Etimasia), omgeven door enge- len [Foto: Temple Gallery, Londen]. Open altaarafscheiding. Kathedraal van Torcello (Veneto, Italië), gebouwd in Venetiaans-Byzantijnse stijl.