Jaargang 63 Nummer 4

Pokrof 7 De Britse componist John Tavener, geboren in 1944, werd al snel bekend, en bleef in aanzien. In 1977 trad hij toe tot de Russisch-orthodoxe Kerk, en probeerde verder de Orthodoxie in zijn muziek tot uitdrukking te brengen. Vanaf 2000 mocht hij zich Sir John Tavener noemen. Hij had een zwakke gezondheid en overleed op 69-jarige leeftijd, in 2013. V eelmuziek is religieus geïnspireerd,maar is dan nog geen ‘geestelijke muziek’ waarin geprobeerd wordt iets spiritueels over te brengen. Het maakt wat wantrouwig. Is dit goed voor flink wat zweverigheid die zich aan de muzikale smaak onttrekt en waaraan je je maar moet overgeven, waar je ook belandt? Of kwezelige teksten op lelijke noten, voor de samenzang? De luisteraar heeft het liefst geen muziek met een boodschap, en je wilt je niet vervelen. Hoe gaat dit bij John Tavener? Vroeg succes Hij werd al vroeg bekend met de cantate The Whale (‘De walvis’, over de Bijbelse profeet Jona), die hij in 1966 componeerde. Het Beatlehoofd dat je op een foto uit die tijd ziet (zie p 8.), zou in de rest van zijn leven niet meer echt veranderen. En over de Beatles gesproken, Apple Records , het label dat de platen van de Britse popgroep uitbracht, zag iets in het walvisver- haal; de Beatles John Lennon en Ringo Starr staken er geld in, enhet resultaat, in 1968, werd een groot succes. Demuziek van The Whale is in grote trekkenmodernistisch (= expe- rimenterend met nieuwe muziekvormen), met pop- en jazzelementen, en met gebruik van electronica. Ze is bijna vertellend: na enige beginstukken hoor je de storm, het verzwolgen worden door dewalvis, een gebed, het verblijf in de buik, en tenslotte het vomiting , het uitbraken. Fris, onderhoudend, met gebruikmaking van allerlei stijlen – eclectisch noemt men dat. Maar in die tijd zocht Tavener al naar andere wegen. Hij vond dat de moderne muziek ten gevolge van de romantiek wegzonk in sub- jectiviteit, en in verval raakte. Misschien had hij daarmee de ontoegankelijkheid van de moderne muziek op het oog. Hij zocht het in ieder geval weer in de tonaliteit (een teruggrijpen op meer vertrouwde melodielijnen en samenklanken wat voor het publiek ook weer beter te volgen is). Dit heeft hij gemeen met Arvo Pärt (voor Pärt: zie Pokrof 2015-5, pp 3-5). Dit verklaart waarschijn- lijk zijn populariteit, en vandaar ook de kritieken uit de modernistische hoek. Moeder Thekla Hij ging een heel eigen kant op. Belangrijk was zijn contact met moeder Thekla, een religieuze, in 1918 geboren in Kislovodsk (Kaukasus), die in Engeland haar opleiding kreeg, en zich John Tavener (Foto: Wikimedia) Iconen in klanken