Jaargang 62 Nummer 4

Pokrof 2 3 V oorafgaand aan de Goddelijke Liturgie heeft de voorbereiding van de gaven van brood en wijn plaats. Deze wordt pros- komidie genoemd en gebeurt op een tafel achter de icono- stase. De priester neemt een rond brood waar tevoren met een stempel de letters IC en XC (Jezus Christus ) en NI KA (overwint) in gebakken zijn. Hieruit snijdt de priester een vierkant, dat het Lam ge- noemd wordt. Bij alle hande- lingen worden teksten uit de profeet Jesaja hoofdstuk 53 gezegd: “Als een lamwordt Hij ter slachtbank geleid”, “en als een schaap dat stombleef voor zijn scheerders, heeft Hij zijn mond niet geopend”, enzo- voorts. Daarna giet hij of de diaken wijn en water in de kelk. Uit de rest van dit brood snijdt de priester kleine driehoekjes. Het grootste wordt links van het ‘Lam’ op de schaal ( diskos ) gelegd. Dit partikel is voor de Moeder Gods, de andere ne- gen driehoekjes legt hij aan de rechterzijde van het ‘Lam’. Deze stuk jes zijn voor de en- gelen, voor de profeten en Jo- hannes de Do- per. Vervolgens voor apostelen, martelaren, bis- schoppen, mon- niken en monia- len, heilige art- sen, de patroon- heilige van de betreffende kerk, de heilige van de dag en tenslotte voor de H. Johannes Chrystostomos of soms Basili- us de Grote aan wie de teksten van de Goddelijke liturgie zijn toegeschreven. Onder het ‘Lam’ worden drie- hoekjes geplaatst voor leven- den en overledenen. Aldus wordt de gehele verzamelde Kerk bijeengebracht, de verga- dering van gelovigen van alle tijden, de heiligen, de zon- daars, de levenden en de do- den, heel de zichtbare en on- zichtbare Kerk, de gemeen- schap der heiligen. Boven deze schaal wordt een vergulde houder met een klein sterretje, asterisk geheten, ge- plaatst. Deze wordt de ster van Bethlehem genoemd. De diskos is als de kribbe waar de pasgeboren Jezus in ligt. Het altaar wordt zo tot de grot van Bethlehem. Op deze wijze wordt het begin van Jezus’ le- ven hier op aarde in herinne- ring gebracht. De gaven wor- den bedekt met vela en bewierookt. Enige jaren geleden kwam het drama van het seksueel mis- bruik binnen de Katholieke Kerk in ons land volop aan het licht. Het was vlak voor Kerst- mis, het feest dat Christus ge- boren wordt te midden van een zondige mensheid. Ik heb toen een driehoekje op de dis- kos neergelegd voor de slacht- offers van dit misbruik, en óók een driehoekje voor de daders hiervan. In de preek heb ik verteld dat ik dit bij de pros- komidie gedaan had en gezegd hoe bij onze sprakeloosheid Christus zelf slachtoffers met Zichzelf verbindt en zelfs da- ders op voorhand niet wil bui- tensluiten. Hij is immers het Lam dat Zijn leven heeft gege- ven tot vergeving van onze zonden. Paul Brenninkmeijer Byzantijnse liturgie VIII