Jaargang 61 Nummer 3

Pokrof 2 3 B ij het begin van de bis- schopsliturgie treedt de bisschop, bekleed met een lange kleurige mantel ( mandyas ) over zijn eenvoudig zwart monnikskleed, de kerk binnen. Voor de iconostase aangekomen doet hij zijn borstkruis en mantel af. Dan wordt hij bekleed met de litur- gische gewaden. Dit gebeurt steeds onder gezang bij elk kle- dingstuk. Dat is allereerst het sticharion, daarna de priester- stola, de gordel (zona), de manchetten en het epigona- tion. Daarover wordt hij bekleed met de sakkos . Deze lijkt op het sticharion van de diakens, maar niet alleen de zijnaad maar ook de mouwnaden zijn open en bij- eengehouden door bolvormige belletjes en lusjes. Ook is de sakkos korter dan het kleed van de diaken. Over de sakkos draagt de bis- schop het o moforion , een brede stola-achtige band met krui- sen en vaak een achtpuntige ster. Het omoforion wordt zó gedragen dat het ene einde over de linkerschouder naar voren afhangt en het andere einde over dezelfde schouder naar achteren. Bij het omleggen van het omoforion wordt gezegd: Gij hebt de verloren natuur op uw schouders genomen, Christus, en zijt opgeste- gen waardoor Gij deze verloren natuur weer tot de Vader hebt omhooggeheven. (Op som- mige momenten draagt de bis- schop het ‘klein omoforion’, dat lijkt op de priesterstola: om de nek over de schouders naar voren afhangend, maar de twee evenwijdige stroken bre- der én korter, reikend tot aan het middel.) De bisschop doet daarna zijn borstkruis om en twee enkolpia of panaghia’s, medaillons met de icoon van de Moeder Gods van het Teken. Als hoofddeksel draagt de bis- schop een mitra , een met parels en edelstenen versierde kroon met bovenop een kruisje erop. Sakkos en mitra werden over- genomen van de Byzantijnse keizer. Net als het rijk versier- de feloon van de priester een ‘koninklijk’ kledingstuk is en symbool van het koninkrijk van God, zo zijn de sakkos en vooral de bisschopskroon dat nog meer. Tijdens de diensten zegent de bisschop de gelovigen met de driekaars (trikirion) en de tweekaars (dikirion) in zijn handen. De driekaars verwijst naar de Heilige Drie-eenheid en de tweekaars naar de god- delijke en de menselijke na- tuur van Christus. Zo is de kleding van de cele- branten in de Byzantijnse liturgie vol met veelbeteke- nende symboliek. De kennis hiervan kan voor de gelovigen de beleving van de liturgie ver- rijken. Paul Brenninkmeijer Liturgische gewaden van de bis- schop. Deze foto van de site van een Amerikaans bedrijf dat Orthodoxe liturgische gewaden verkoopt (www.orthodox-priest - vestments.com) , laat nog het meest overzichtelijk de bisschoppe- lijke kleding in de liturgie zien. Buitenliturgische kleding van een bisschop in de Byzantijnse tradi- tie (oosters-ortho- dox en grieks- katholiek). Byzantijnse liturgie III