Jaargang 60 Nummer 1

Pokrof 1 8 Ethiopische iconen Het christendom van Ethiopië heeft een eigen geschiedenis. Onder Ethiopië reken ik ook de sinds 1991 zelfstandige staat Eritrea. Beide vor- men het historische Ethiopië. Het christendom kreeg er vaste voet rond 300 nC. Welke plaats hebben de ico- nen in dit oeroude christendom? S inds 300 heeft het Ethiopische christen- dom zich geleidelijkaan ontwikkeld. Ergens in die ontwikkeling is daar ook een icooncultus ontstaan. Tegenwoordig zijn er drie kerken van de Ethiopische traditie: de twee orthodoxe ker- ken in Ethiopië en Eritrea en de katholieke, geünieerde kerk van de Ethiopische ritus in beide landen. Alle drie kennen iconen. Liturgie en kerkgebouw Iconen hebben hun plek in de eredienst. De Ethiopische liturgie heeft met haar Syrische, Koptische, ‘Afrikaans-Ethiopische’ en Joodse elementen. een geheel eigen gezicht. Hetzelfde geldt voor de religieuze schilderkunst van Ethiopië. Iconen hangen of staan allereerst in – maar niet uitsluitend – het kerkgebouw: als losse panelen, maar meer nog geschilderd op de vaak met canvas bedekte wanden en muren. Want wat is een icoon? Ook voor Ethiopië moeten we vasthouden aan wat geldt voor de Byzantijnse icoon: niet alleen beschilderde houten panelen zijn in ‘theologisch’ opzicht iconen, maar ook andere tweedimensionale afbeeldingen zijn dat, zoals de zojuist genoem- de, in Ethiopië zo veel voorkomende wand- schilderingen. ‘Icoon’ beslaat ook hier de hele waaier van gewijde afbeeldingen. Ethiopisch en Byzantijns De meesten van ons zijn vertrouwd met de ‘Byzantijnse’ icoon, die uit het oude Byzan- tijnse Rijk stamt, uit het huidige Griekenland, uit Rusland en de Balkan. Deze icoon is erg populair in het westen. Wanneer we in aanra- king komenmet Ethiopische iconen, treden we in een andere wereld, met andere vormen en kleuren, met andere schildertechnieken ook. Toch moeten we de tegenstelling niet al te groot maken; er zijn veel Ethiopische iconen Icoon van St. Takla Haimanot (± 1215-1313), een echte Ethiopische heilige. Hij was een kluizenaar die jaren- lang biddend op één been gestaan zou hebben, totdat het andere er vanaf viel (zie linksonder) Haimanot tekent voor het stichten van een wijde kloosterbeweging die het geloof in zuidelijker gebieden van Ethiopië ver- spreidde.