Jaargang 57 Nummer 5

Pokrof 9 Er zijn dingen die niet vergeten mogen worden. Zoals de genocide op de Armeniërs en de Holocaust van het Joodse volk. Maar hoe wordt dit herinnerd? Men zal het verleden herinne- ren, echter zonder erdoor gevangen te blijven. Herinneringen kunnen niet weggedrukt wor- den, maar langzaamaan zal men kunnen toe- groeien naar een herinnering met bereidheid tot verzoening in het hart. Wat blijft er over in het hart? Een geest van haat of een geest van liefde en vrede? ‘Zoals wij onze schuldenaars vergeven’ Deze bede uit het Onze Vader is een riskant gebed. Eigenlijk zeggen we tegen God: vergeef ons niet, als wij elkaar niet vergeven. Hier vra- gen wij aan God om ons te imiteren, terwijl meestal het omgekeerde het geval is! Toch is vergeving tegelijk een werk van God. Het blijft een genadevolle goddelijke daad, we kunnen vergeving niet claimen. En er is een enorm groot verschil tussen de vergeving door God en die van ons mensen; denk aan de parabel van Jezus: de knecht aan wie een schuld van tien- duizend talenten wordt kwijtgescholden, wei- gert de schuld van een klein bedrag kwijt te schelden. God klopt bij ons aan de deur, wij hebben slechts open te doen. Als wij onze har- ten sluiten voor anderen, sluiten we ons hart voor God, en sluiten we onszelf af voor de wer- kelijkheid van de liefde. Als we de ander niet vergeven kan God niet bij ons binnenkomen. Heling kost tijd Vergeving is heling, maar heling kost tijd. Metropoliet Kallistos benadrukte dat verge- ving een wederzijds gebeuren is: van vergeving geven en van vergeving ontvangen. Hiervoor is het belangrijk dat dit op het juiste moment gebeurt. Beide partijen moeten er aan toe zijn. Veel verzoeningen stranden als men wel bereid is om te vergeven, maar niet om vergeving te aanvaarden. Men moet ook zichzelf kunnen vergeven! Judas benam zich het leven omdat hij zichzelf niet kon vergeven. Van groot belang is hier het gebed. In het gebed groeit het verlan- gen om te kunnen vergeven. In het gebed kun- nen wij zeggen: “God, ik zou willen vergeven, maar help mij bij mijn gebrek om te kunnen vergeven”. Vrijheid van een nieuwe lente Het is in Griekenland de gewoonte om op de maandag na Vergevingszondag in de open lucht een picknick te houden. De Grote Vasten begint. Het is de tijd van een geestelijke lente, tijd voor frisse lucht. Als we tot vergeving in staat zijn komen we in een vrije ruimte van hoop en vreugde. Slachtoffers misbruik Tijdens de discussie werd geopperd dat de pijn om wat is aangedaan een hele grote wond kan veroorzaken. Denk aan de slachtoffers van sek- sueel misbruik, vooral als dit nog kinderen waren. En zeker als de daders niet lijken te beseffen wat zij hebben aangericht, of als hun de hand boven het hoofd is gehouden. Hier is allereerst van belang dat erkend wordt wat er is gebeurd. Dit is een eis van gerechtigheid. Metropoliet Kallistos erkent: vaak is er geen wederkerigheid, als de daders hun misdaden niet echt erkennen, of als zij reeds overleden zijn. Maar het is ook niet goed om te zeggen: “de slachtoffers eisen gerechtigheid, vergeving is niet aan de orde”. Vergeving geeft uiteinde- lijk de verlossing, maar vergeving is wel een mysterievol proces, waarin God een kans wil krijgen. Leven in een wereld die ons niet begrijpt Na de pauze vertelde vader Andrew Louth over de christenen uit de eerste eeuwen die zich moesten verweren tegen de vijandige houding in de Romeinse wereld. Hun weigering om mee te doen aan het offeren aan de goden, werd gezien als staatsondermijnend. Deze offers waren immers de garantie dat de samenleving door de goden beschermd werd. Toch bena- drukten de christenen dat zij goede staatsbur- gers wilden zijn. Ze verdedigden zich tegen de beschuldigingen van kannibalisme en immora- liteit. En probeerden juist door een moreel hoogstaand leven te bewijzen wie zij werkelijk waren. Tegen het verwijt dat christenen niet in de goden van de heidense religie geloofden, en daarom atheïsten genoemd werden, tonen zij aan echt in God te geloven. Zij wezen op hei- dense filosofen die erkennen dat God één is. Zij nemen niet de houding aan van: “wij alleen hebben de waarheid, punt uit”. Nee, de godde- lijke Logos heeft overal zaden van waarheid gezaaid. Kallistos Ware vulde aan: dit laatste is van belang voor onze tijd! Wij moeten in gesprek blijven met de moderne wereld en erkennen wat er aan waarheid ook bij anderen te vinden is. Paul Brenninkmeijer