Jaargang 57 Nummer 3

Pokrof 2 2 OPRICHTING ACEOT Op vrijdag 28 mei a.s. wordt het Amsterdam Centre for Eastern Orthodox Theology aan de Faculteit der Theologie van de Vrije Universiteit officieel opgericht. Directeur wordt Dr. Michaël Bakker, gastonderzoeker aan de faculteit en diaken van de Russisch- orthodoxe parochie in de stad. Voorafgaand houdt prof. Andrew Louth, hoogleraar patristiek en Byzantijnse studiën uit Engeland, zijn lezing ‘The Nature of (Eastern) Orthodox Theology’. PATRIARCH OP BEZOEK IN FINLAND Half juni bezoekt patriarch Bartholomeos van Constantinopel Finland, waarvan de orthodoxe kerk als autonoom aartsbisdom ressorteert onder het oecumenisch patriarchaat. Van 11 tot 13 juni a.s. zal deze Fins- orthodoxe Kerk een bijeenkomst van nationale omvang organiseren in Joensuu (Oost-Finland, het oor- sprongsgebied van de orthodoxen in dat land), waarbij de oecumenisch patriarch te gast is. Het aanbod van deze ‘kirkokopäivät’ (= kerkendagen) te Joensuu zal bestaan in liturgieën, zanguitvoeringen, lezingen, tentoon- stellingen et cetera. Thema is ‘Kerk – de Hoop van de Schepping’, met ook een duidelijke ecologische inslag. Daarbij zal ook patriarch Bartholomeos goed passen, die het ‘milieu’ hoog in het vaandel heeft en ook wel de ‘groe- ne patriarch’ wordt genoemd. MORELE REURING IN FINS- ORTHODOXE KERK In april jl. toonde een opinie-onder- zoek in Finland aan dat twee-derde van de Finnen voor een kerkelijke inze- gening van homo-huwelijken is. De meeste Finse staatsburgers zijn luthers. Maar het thema van homosexualiteit leeft ook in de Orthodoxe Kerk, en sinds enige jaren in alle heftigheid. Op 8 mei jl. werd de tweede, herziene uitgave op internet gepubliceerd van ‘A Report on the Homosexuality Debate in the Orthodox Church of Finland’ (Rapport van de discussie over homosexualiteit in de Orthodoxe Kerk van Finland, eerste uitgave november 2009). Het uitvoerig gedocumenteerde stuk is geschreven door de ‘Broederschap van Sint-Kosmas van Aitolia’ (Kosmas,1714-1779, Griekenland, was priestermonnik en martelaar, heilig verklaard 1961). Het rapport richt zich tegen de ook in de Orthodoxe Kerk aanwezige stroming om ‘coulant’ met homosexualiteit om te gaan, zoals dat met name geschiedt door organisaties als ‘Orthodox Rainbow Society’ en ‘Community’ als- ook door progressieve orthodoxe gees- telijken. Al in de herfst van 2008 zei aartsbisschop Leo in een interview: “De [in Finland voor kerkleden officieel verplichte] parochie-registratie van homostellen vormt geen probleem. […] Aan niemand die aan het parochiële en liturgische leven wil par- ticiperen, worden vragen gesteld over hun status als gezin. […] Wie als paar met een persoon van gelijke sexe gere- gistreerd is, kan geen priester worden, maar voor ‘associates’ en lekewerkers leggen we niet dezelfde criteria aan.” Dit kan niet de goedkeuring wegdra- gen van de groep intellectuelen die zich heeft verbonden in de ‘Broederschap van Sint-Kosmas van Aitolia’. Voor hen kan gepraktiseerde homosexualiteit niet worden toege- staan. Vooral sinds herfst 2009 ligt de kerkleiding die een zekere sympathie heeft voor genoemde instellingen als ‘Orthodox Rainbow Society’ en ‘Community’ stevig onder vuur. De Broederschap richt haar pijlen ook op de oecumenische praktijk in de Fins- orthodoxe Kerk, op de positieve hou- ding ten opzichte van de priesterwij- ding van vrouwen, op het verschijnsel van gescheiden priesters (zie ook over Roemenië hieronder) en last but not least op het lidmaatschap van veel orthodoxe geestelijken van de Rotary Club en de Lion’s Club, “hoewel die in de Orthodoxe wereld worden beschouwd als buitenhoven van de Vrijmetselarij, daar de ‘meest begaaf- de’ onder hun leden vaak worden uit- genodigd zich bij de Vrijmetselaars aan te sluiten.” GESCHEIDEN PRIESTERS UIT AMBT GEZET Een vergadering van de H. Synode van de Roemeens-orthodoxe Kerk in maart jl. heeft, aldus haar zegsman Constantin Stoica, besloten om gescheiden en hertrouwde priesters uit het ambt te zetten. Een orthodoxe lekegelovige mag met bijzondere toe- stemming van zijn of haar bisschop na een mislukt huwelijk hertrouwen, ook voor de Kerk. Dit op grond van wat in het Grieks ‘ikonomia’ heet, de door pastorale overwegingen ingegeven ‘uitzondering op de regel’ (nl. op het ook in de Orthodoxe kerk gehanteerde principe van de onontbindbaarheid van het huwelijk). Voor priesters – die eenmaal priester gewijd in principe eigenlijk überhaupt niet meer in het huwelijk konden treden, dus ook niet als ze nooit gehuwd waren of weduw- naar zijn – gold bij een scheiding altijd al een striktere regel, maar ook hier is ikonomia mogelijk. De Roemeens- orthodoxe Kerk lijkt met haar laatste beslissing een in haar ogen al te vrij gehanteerde ‘uitzondering op de regel’ voor priesters aan banden te hebben gelegd. Priesters wier huwelijk op de klippen is gelopen, omdat – aldus de Synode – hun echtgenote overspel zou hebben gepleegd, kunnen nog wel een taak binnen de kerk blijven uitoefenen, maar niet meer als priester. Vraag bij deze door de Synode voorziene ver- zachtende omstandigheid zal onge- twijfeld zijn hoe zoiets is vast te stel- len. Reeds voor maart 2010 geschei- den en hertrouwde priesters zullen niet door de maatregel worden getrof- fen, maar zij zullen geen hoge posities meer in de kerk kunnen uitoefenen, zo bepaalt de maatregel. (Bron: Timpuri Noi ea.) Fins-orthodoxe parochiekerk in Kuopio (Foto: H. Vogelaar).