Jaargang 56 Nummer 1

Pokrof 1 9 Op de informatiedag van Communicantes op 30 oktober stond ook de oecumene in Roemenië centraal. Evenals bij Oekraïne was ook hier het Grieks-katholieke per- spectief vertrekpunt. Gastspreker was Dr Dan Ruscu, Grieks-katholiek kerkhistori- cus, verbonden aan de Grieks-katholieke faculteit voor godgeleerdheid aan de Babes,-Bolyai–staatsuniversiteit in Cluj (Transsylvanië, Noord-west-Roemenië). Ruscu plaatste in zijn voordracht de situatie van de Grieks-katholieke Kerk in de bredere kerkelijk-oecumenische context van het land. Na zijn lezing was er gelegenheid tot vragen en later in het programma waren er kleinere gespreksgroepjes, onder andere éénmet Ruscu. Ik was in het verder verloop van de dag in de gelegenheid nog nader met Ruscu te spreken. Uit het grote geheel hier enkele belangrijke items rond oecumene en de Grieks-katholieke Kerk kort aangestipt. Samenleving anno nu Ruscu’s lezing besteedde ook ruim aandacht aan de Roemeense maatschappij van nu. Opvallend was hoe in het kleinere groepje de deelnemers met name hierover veel vragen stelden (naast, in iets mindere mate, de oecumenische situatie). Het zegt iets over de aard van de belangstelling aan Nederlandse kant. Twintig jaar na het com- munisme is er (nog steeds) veel armoede, hoewel de economie de laatste jaren is aangetrokken. Echter, hele bevolkingsgroepen kunnen daarvan niet profiteren. Veel Roemenen werken om den brode in het buitenland. Dit gaat gepaard met verlies aan vaklui in Roemenië zelf en in het geval van echtparen soms met achterlating van hun kroost. Dit stelt de kerken voor de vraag opvang voor die kinderen te realiseren. Dat soort werk staat erg in de kinderschoenen, waar- bij de katholieke kerk, aldus Ruscu, iets meer ini- tiatief aan de dag legt dan de orthodoxe. In alle bescheidenheid overigens, want ook de katholie- ke kerk in Roemenië is volgens hem “highly cleri- cal”, met priesters die weinig oog hebben voor de sociale vragen. Ruscu wijt de politieke en sociale malaise, die met name veel corruptie in de hand werkt, aan een nog onvoldoende gerealiseerde mentaliteitsverandering. Een grote nadruk legt hij hierbij op de nasleep van het communisme. Een gesuggereerd verband waarbij Roemenië in pre-communistische tijden tot de meer oosterse, ‘byzantijnse’ invloedssfeer zou hebben behoord en daarom minder dan het Latijns-katholieke en protestantse Midden-Europa (westerse tradi- ties) kan bogen op voorafgaande ervaringen van georganiseerd sociaal engagement, wijst hij van de hand. De Roemeens-orthodoxe Kerk Volgens de volkstelling van 2002 (zie kader) is een overweldigende meerderheid Roemeens- orthodox. Tijdens het communisme (1944-1989) met zijn atheïstische godsdienstpolitiek mocht de Orthodoxe Kerk weliswaar bestaan, maar werd in feite slechts getolereerd. Van de bisschoppen werd loyaliteit aan het regime geëist. Met de val van het communisme zien we dat de Orthodoxe Kerk haar dominerende positie in de samenleving verkrijgt en uitbouwt. De Orthodoxe Kerk helpt de zwakke Roemeense staat, de staat helpt haar. Daarbij spelen ook nationalistische factoren een rol: ‘Roemeens = orthodox!’. Deze Roemeens- orthodoxe positie is doorslaggevend voor de oecu- mene in het land in het algemeen en voor de Grieks-katholieke Kerk in het bijzonder. Roemenen, zeker de orthodoxen onder hen, staan bekend om hun hoge kerkbezoek. Het is “fashion- able”, maar Ruscu laat mij een recent Roemeens De Roemeense Grieks-katholieken en de oecumene Dr Dan Ruscu, kerkhistoricus van de Grieks-katholieke Theologische Faculteit te Cluj, Transsylvanië. (Foto: L. van Leijsen)