Jaargang 56 Nummer 1

Pokrof 1 7 De Stichting Communicantes hield op 30 oktober jl. een informatiedag over Oost-Europa in het Franciscushuis te ’s-Hertogenbosch. Eén van de sprekers was dr. Lesia Kovalenko. Zij sprak over de oecumenische problemen in Oekraïne vanuit het perspectief van de Grieks- katholieke Kerk. N a haar lezing ’s morgens schetste dr. Kova- lenko voor haar gehoor ’s middags op ver- zoek in vogelvlucht de geschiedenis van haar kerk. De Grieks-katholieke Kerk van Oekraïne is een Oosterse katholieke kerk, zij viert de Byzan- tijnse liturgie en de taal van deze liturgie is het Oekraïens. De Grieks-katholieke Kerk ontstond als een kerk, geünieerd met Rome, tijdens de sy- node van Brest in 1596. De orthodoxe bisschop- pen van Oekraïne – dat destijds deel uitmaakte van het koninkrijk Polen – besloten omde relaties met de orthodoxe patriarch van Constantinopel te beëindigen en de Oekraïense Kerk onder het gezag van de bisschop van Rome te plaatsen. Men noemt dit de Unie van Brest. Dit besluit leidde echter tot grote verdeeldheid en uiteindelijk viel de Kerk uiteen in de Oekraïens-katholieke Kerk in het westen van Oekraïne en een Oekraïense Orthodoxe Kerk in het oosten van het land. Hier- in speelden politieke factoren een rol. Het oosten van Oekraïne kwam in de 17 e eeuw onder Russi- sche – dus ook Oosters-orthodoxe – invloed, ter- wijl vanaf de 18 e eeuw in het westen de katholie- ke Habsburgse dynastie regeerde. De Sovjet-unie liet in 1946 alle geunïeerde bisschoppen arreste- ren. De kerk werd gedwongen verenigd met de Russisch-orthodoxe Kerk. Gelovigen die dit wei- gerden werden gedwongen om een ondergronds bestaan te leiden. Recente periode Na de val van de Sovjet-unie kon de Grieks- katholieke Kerk weer opleven en in 1992 werd de kerkelijke hiërarchie hersteld. Sinds haar opleving in de jaren ’90 is het altijd levendig gebleven in de Grieks-katholieke Kerk. De kerk is actief in de Oekraïense samenleving en toont zich zelfbewust. Dat geldt zowel in de relatie met Rome als met de orthodoxe kerken. Het regelmatig verzoek aan de paus om een eigen patriarchaat maakt daar deel van uit. Haar dynamiek en vitaliteit is voelbaar aanwezig. De Ukrainian Catholic University (UCU) in L’viv in West-Oekraïne is een levend en bruisend centrum. Conferenties met brandend actuele thema’s trekken gerenommeerde gasten uit binnen- en buitenland. De Grieks-katholieke Kerk telt nu ongeveer 4,5 miljoen gelovigen (8 procent van de bevolking). De Orthodoxe Kerk in Oekraïne is verdeeld. Naast de Orthodoxe Kerk in Oekraïne (patriarchaat Moskou) is er de (niet-canonieke) Oekraïense Orthodoxe kerk (patriarchaat Kiev) en de (niet-canonie- ke) Oekraïense Orthodoxe Autocefale kerk. Ongeveer 52 procent van de bevolking rekent zich tot een van deze kerken. Ook zijn er nog (groeiende) protestantse kerken in Oekraïne, maar zij vormen een kleine minderheid (1 à 2 procent van de bevolking). Oecumenische problemen in Oekraïne Lwiw, Oekraïne: Grieks- katholieke monialen van de Orde der Studieten. (Foto: F. Hoppenbrouwers)