Jaargang 55 Nummer 1

Pokrof 1 3 DeOpdracht des Heren in de Tempel Lukas 2, 22 – 40 Wat een schitterend en kleurrijk Evangelie! Het zou zeker niet al te moeilijk zijn om van deze ontmoetingen een icoon te schilderen. Het is dan ook vele malen in de geschiedenis van de Orthodoxe en Byzantijnse tradities gebeurd. Daarop afgebeeld: Jozef, Maria en Jezus, en Simeon en Hanna. Vaak natuurlijk met een afbeelding van de tempel erbij. Dat laatste werd helemaal aan de fantasie overgelaten, omdat die tempel er na het jaar 70 niet meer was. Laten we eens in dit Evangelie binnenstappen en in een stil hoekje van de tempelgalerij deze scène meemaken. We gaan al mediterend, met behulp van de tekst en de personen in die tekst, een icoon van die geweldige ontmoeting schilderen. Jozef enMaria brachten Jezus naar Jeruzalem Ik lees, heel vrij, dit verhaal ook een beetje tegen de achtergrond van Matteüs’ Kerstver- haal, én het boek Exodus! Het moet haast wel dat het jonge gezin na de dood vanHerodes (Mt 2, 19) naar die tempel ging, want ze waren voor deze koning vanuit Bethlehem de woestijn ingevlucht. De woestijn is bij uitstek de plaats van geloof. Daar wordt het geloof op de proef gesteld (Exodus, bv. hoofdstuk 15 en 17) door een veertig jaar durende tocht via hoogte– en dieptepunten in het leven van het volk Israël. Het was een levenstocht destijds van afgodendom naar het geloof in de Ene en Onnoembare. Het volk was zo be- smet door het verblijf in het land Egypte, dat pas de tweede generatie mocht aankomen in het Beloofde Land! Het is dan ook gelovig vanzelfsprekend dat dit prille en gelovige ge- zin dezelfde weg gaat! …twee jonge duiven Herinneren jullie je nog de ark van Noach? Eerst was er die domme raaf die er niet in slaagde om een teken van nieuw leven te bezorgen (Gen 8, 7). Maar de duif slaagde er na de tweede poging wel in. Ze keerde met het olijftakje in haar bek terug in de ark! Op deze wijze schreef de duif geschiedenis voor al haar soortgenoten. Zelfs de heilige Geest wordt als een duif afgebeeld! Het is dan ook niet voor niets dat de duif een belangrijke plek heeft. Ze mag zelfs haar leven geven in de tempel. Ik hoop in mijn hart dat een tem- peldienaar gewoon een leuke duiventil hield. …Simeon (een man die Gods wil deed en wetsgetrouwwas) zag verlangend uit naar de dagwaaropGod zich over Israël zou ontfermen. Aan deze gelovige Simeon was door de heilige Geest verteld dat hij niet zou sterven voor Het bijbelse verhaal uit Luk 2, adekwaat ‘opdracht in de tempel’ genoemd, is ons door de traditie tevens onder andere namen overgeleverd: in het westen onder de volkse naam Maria Lichtmis, in het Byzantijnse Oosten als Hypapantê, d.w.z. ‘Ontmoeting’ (van de Heer, namelijk met Simeon en Hanna). Ook de recente Grieks-orthodoxe icoonschilderes, Elena Protopapadakis (20e e.), schilderde in 1973 de scène van Lucas 2, 22 – 40, geheel volgens de Orthodoxe schilder- canon. Helemaal links zien we Jozef. Rechts van hem de profetes Hanna. In het midden Maria, en rechts in de tempel de oude Simeon met Jezus in zijn handen. Jozef draagt de twee duiven, die volgens de joodse wet moesten worden geofferd na de geboorte van een kind (Lev 12). Armen konden hiermee volstaan, en hoefden niet het ook nog bij het ritueel horende lam te offeren. Noch in het Evangelie, noch in de Byzantijnse icoontraditie van de Ontmoeting treffen we een lam aan - wellicht om de arme staat van de heilige familie aan te duiden, of wellicht om aan te geven dat Jezus zelf het Lam is dat geofferd zal worden? (Foto: M. Skiadaresis, uit: Helen Protopapadakis-Papaconstantinou, The Life of the Virgin Mary in Byzantine Icons, Athene 1989.)