Jaargang 52 Nummer 5

POKROF 17 Voor het Centrum IIMO in Utrecht doet Huub Vogelaar onderzoek naar de oecumene sinds de politieke omwentelingen van 1989 in Centraal- en Oost-Europa. Dit artikel beschrijft zijn bevindingen in Slowakije. Hiermee wordt het tweeluik over met name de Orthodoxen in Tsjechië (Pokrof 2005/4) en Slowakije, ooit één land, afgesloten. Bratislava is de hoofdstad van Slowakije, gelegen in het westen van het land. De winkels in ste- den als Bratislava, Prešov en Košice gaan op zaterdag om 12 uur dicht. Maar sinds kort kan men het hele weekend tot 20 uur terecht voor inkopen bij de in- ternationale winkelketens Tesco en Delvita. Het is een van de sig- nalen dat de traditionele samen- leving aan het schuiven is. Het aantal geldautomaten in de ste- den is groter dan in Nederland en mobiel bellen is er heel gewoon. Een Slowaakse gewoon- te die nog overeind staat, is de vanzelfsprekendheid waarmee jonge mensen hun zitplaatsen in tram en bus afstaan aan zestig- plussers. In negatieve zin staat het land bekend om corruptie en conservatisme. Convenanten met de staat In religieus opzicht gaat men als het ware terug in de tijd: er heer- sen klerikale opvattingen die Nederland achter zich gelaten heeft en de oecumenische spirit is er nog pril. Niettemin zijn er her en der nieuwe bemoedigende oecumenische initiatieven tot stand gekomen, zoals de goed functionerende Raad van Ker- ken. Na het uiteenvallen van de repu- bliek Tsjecho-Slowakije in 1993 (‘de paarse scheiding’) moesten er op veel terreinen nieuwe ver- dragen gesloten worden tussen kerk en staat. Dit werd een opdracht waarmee de Raad namens de lidkerken druk doen- de is geweest. De kerken in Slowakije kunnen zichzelf niet financieel bedrui- pen. Een goede relatie met de staat, die de kerken in materiële zin kan helpen, is daarom van groot belang. In april 2002 slo- ten de lidkerken diverse akkoor- den met de Slowaakse regering over de wettelijke erkenning van de kerken, de godsdienstvrijheid, de staatssubsidies voor ambts- dragers, het godsdienstonderwijs en de positie van legeraalmoeze- niers. Het is een vorm van prak- tische interkerkelijke samenwer- king. Reeds in 2000 sloot de katholieke meerderheidskerk een dergelijk verdrag met de staat. Goede relaties Persoonlijke vriendschappen spe- len in de Slowaakse oecumene een belangrijke rol. Orthodoxe theologen die genoemd worden zijn bisschop Ján van Michalovce en prof. Milan Gerka uit Prešov. In Slowakije wijden de luthera- nen ook een speciale dag aan de Slavische apostelen Cyrillus en Methodius, die hier actief waren in de 9e eeuw. Voor het Slowaakse lidmaatschap van de Europese Unie hebben alle kerken geijverd. Toen het zover Iconostase in de kapel van de Orthodoxe Theologische Faculteit in Prešov. Op bezoek bij Orthodoxen in Slowakije