Jaargang 51 Nummer 3

POKROF 14 Na haar unie met Rome in 1596 werd de Oekraïense Grieks-katho- lieke Kerk ‘roomser’, wat ten koste ging van haar orthodoxe oorsprong. Maar sinds 1990 en onder aansporing van de huidige paus oriënteert zij zich meer op haar wortels. Dat blijft niet zon- der gevolgen. Binnen deze kerk wordt verschillend nagedacht over ethiek, waarden en normen. Het door paus Johannes Paulus II geschetste ideaalbeeld van één Europa dat met twee longen ademt, krijgt daarmee meer diepgang, want de overeenkom- sten tussen Oost en West ten spijt blijkt de anatomie van het ‘lichaam’ Europa rijker en com- plexer. Niets nieuws, trouwens. In de jaren 30 gaf de bekende grieks-katholieke metropoliet Andrej Sjeptytskyj een overzicht van de verschillen tussen katho- lieken en orthodoxen, ook rond de moraal: “De moraaltheologie, volgens westerse opvatting, bestaat in het Oosten als speciale discipline vrijwel niet. Men ziet er enigszins met geringschatting op neer en laat haar praktisch enkel over aan de belangstelling, intuïtie en goede wil van de gelo- vigen en de biechtvaders.” (In Twee mentaliteiten , 1958.) Centraal in dit artikel staat de seksuele moraal in de Oekra- iense Grieks-katholieke Kerk. Afgezien van specifieke theologi- sche uitgangspunten lijken de katholiserende gelovigen meer oog te hebben voor een benade- ring van ‘bovenaf’, terwijl de voorstanders van een orthodoxe herbronning de kwestie eerder van onderaf benaderen, namelijk pastoraal. Milde kuur of sterk medi- cijn “Het mensbeeld is vermoedelijk het meest treffende verschilpunt tussen Orthodoxie en Rooms- katholieke Kerk en dat heeft ge- volgen voor spiritualiteit, mo- raaltheologie en andere theo- logische disciplines”, zegt mo- raaltheoloog Svjatoslav Sjev- tsjoek van het grieks-katholieke seminarie in Roedno bij Lwiw. “In de westerse traditie geeft God eigen ontwikkelingsmogelijkhe- den aan de mens. De oosterse traditie zou zeggen: meer dan dat. De menselijke persoon wordt steeds meer gelijkvormig aan de geïncarneerde Christus, steeds meer gelijk in twéé natu- ren. De mens heeft immers én Een moreel richtsnoer in het leven heeft iedereen. Sommige men- sen vinden het heel belangrijk dat die helder, duidelijk en bewust aanwezig is, maar anderen kunnen ook zonder dat. Immers, bekendheid met de regels betekent niet per se strikte naleving en onkunde leidt niet regelrecht tot immoreel gedrag. Dat maakt nadenken over moraal en zeden nog niet overbodig. Bovendien, in de post-communistische context van de Grieks-katholieke Kerk in Oekraïne liggen nut en noodzaak voor de hand. Maar welke kant gaan theologen en gelovigen nu uit? Richting orthodoxe of rich- ting rooms-katholieke traditie? De Oekraïense Grieks-Katholieke Kerk zoekt moraal Grieks-katholieke huwe- lijksviering in Oekraïne.