Jaargang 50 Nummer 4

POKROF 18 De documentaire over vader Alexander brengt plaatsen van betekenis uit zijn leven in beeld en getuigenissen van mensen van uiteenlopende aard. De docu- mentaire is geen onderzoek naar de moord, of een speurtocht naar de moordenaars, maar probeert op eenvoudige wijze aan te geven waarom deze plaatsvond. De videoband, in het Russisch en Engels uitgebracht, typeert voor- al het klimaat in de toenmalige Sovjetunie, doorlopend tot in de huidige Russische Federatie. De film plaatst het geloof van een individu in de context van het geloof in Rusland en concen- treert zich op de vraag of het ooit mogelijk is om vrij te zijn in een totalitaire staat. Vader Alexander was geen dissident. Door zijn geloof en charisma sprak hij mensen in alle lagen van de bevolking sterk aan en bracht hen geestelijke vrijheid. Vader Alexander Vader Alexander Men werd op 22 januari 1935 geboren in een joods gezin in Moskou. Hij werd tegelijk met zijn moeder gedoopt in de zogenaamde ‘Catacomben- kerk’. In het verborgene vanwege het heersende atheïstische totali- taire staatssysteem. Hij studeer- de biologie, maar werd vanwege zijn geloof van het Landbouw Instituut in Irkoetsk verwijderd. Na zijn afstuderen aan de Gees- telijke Academie in Leningrad in 1960 werd hij priester. In 1965 studeerde hij af aan de Geestelijke Academie in Moskou. De laatste 20 jaar van zijn leven was hij werkzaam in de parochie- kerk van Novaya Derevnya. Vader Alexander werd een van de belangrijkste christelijke denkers in Oost-Europa. Als missionaris onder de sovjet intelligentsia werd hij scherp in de gaten gehouden en onder druk gezet door de KGB. Hij was de KGB een doorn in het oog. Zijn werk werd in het buitenland gepubli- ceerd en in vele talen vertaald. Als geleerde, met een open hou- ding naar andere culturen, wetenschappen en geloofsrichtin- gen, en door zijn charisma, had hij al snel een leidinggevende rol op het religieuze vlak. In het mid- den van de jaren ‘80, tijdens Glasnost en Perestrojka, werd vader Alexander een van de meest populaire predikers. Hij gaf lezin- gen voor radio en tv, opleidingen, clubs, culturele instellingen en in de bibliotheek voor buitenlandse literatuur in Moskou. Enkele vertegenwoordigers uit bepaalde christelijke geledingen binnen de Russisch-orthodoxe Kerk beschouwden zijn activitei- ten als onchristelijk. Regelmatig ontving vader Alexander dreig- brieven vanwege zijn publieke optredens. Op 9 september 1990 werd hij op brute wijze met bijl- slagen om het leven gebracht; vlak bij zijn huis, op weg naar zijn kerk. Ondanks persoonlijke richt- lijnen van de latere Russische presidenten is de moord tot op heden niet opgelost. Erfgoed vader Alexander Op een van de plekken waar vader Alexander zijn lezingen hield, de bibliotheek voor buitenlandse literatuur in Moskou, vindt op 15 en 16 september 2003 de 13e internationale conferentie plaats ter nagedachtenis aan de aarts- priester. Deze jaarlijkse conferen- tie geniet groeiende internationa- le belangstelling. Het theologisch erfgoed van vader Alexander geniet internationaal grote be- kendheid. De deelnemers aan de conferentie zijn geïnteresseerd in tal van vragen van wetenschappe- lijke, interkerkelijke en geestelij- ke aard. Vooral de sociale impor- tantie voor de maatschappelijke en geestelijke opbouw in de Russische Federatie leidt tot een warme belangstelling voor vader Alexanders geestelijke en weten- schappelijke erfgoed. Blagovest Media Nick Goryachkin, directeur van Blagovest Media, vertelt over de situatie van de kerk in de Russische Federatie. Als reactie op ruim zeventig jaar onderdruk- king van godsdienst en religie gingen de Russen massaal naar de kerk toen daar geen sanctie Traditiegetrouw wordt op 9 september, de dag waarop vader Alexander in 1990 werd vermoord, tot zijn nagedachtenis in zijn oude parochiekerk een liturgie gehouden. Ook vindt elk jaar een internationale conferentie plaats. Eind 2002 won een documentaire van Blagovest Media over de moord op vader Alexander een prijs op het ‘Religion Today’ festival in Trento Italië. De directeur van Blagovest Media, Nick Goryachkin, was dit voorjaar in Nederland, en sprak met Pokrof. Groeiende aandacht voor vermoorde aartspriester Alexander Men