Jaargang 50 Nummer 4

POKROF 13 De keuze van bisschop Gabriël (1946) vond plaats tegen de ach- tergrond van een open brief die patriarch Aleksej II van Moskou een maand eerder stuurde aan Russisch-orthodoxe bisschoppen in het westen en alle orthodoxe parochies van Russische traditie aldaar. Aleksej pleit erin voor een bestuurlijke vereniging van de orthodoxe kerken in het westen die de Russische traditie hebben, in een nieuw te vormen metro- polie, en de aansluiting daarvan bij het patriarchaat van Moskou. De scheiding van de kerk van Moskou en de Russische ortho- doxe kerken in het westen ont- stond, zo schrijft Aleksej, door de tragische omstandigheid dat Rusland en de Kerk onder com- munistisch bewind kwamen. De scheiding had slechts politieke redenen. Nu het juk van het atheïsme is afgevallen, is er geen reden meer om niet opnieuw aansluiting te zoeken bij het patriarchaat. De tijd is er rijp voor, stelt Alek- sej, en hij lijkt er serieus werk van te willen maken. Na een brief aan de ‘Russische Kerk in het Bui- tenland’ en een brief aan ‘De Rus- sisch-orthodoxe kerken van West- Europa’ publiceerde hij nu zijn open brief. De kwestie van de (bestuurlijke) vereniging van de orthodoxe kerken in het westen zal in meer of mindere mate het episcopaat bepalen van de nieuwe aartsbisschop Gabriël. Een vereni- ging van orthodoxe kerken is ook zijn wens, maar de kwestie ligt minder eenvoudig dan de brief van Aleksej doet vermoeden. Westers wantrouwen De orthodoxe gemeenschappen in het westen, vooral de gemeen- schappen in Frankrijk en Enge- land, zijn geïncultureerd in hun omgeving. De nakomelingen van de oude migranten vrezen dat aansluiting bij het patriarchaat van Moskou ten koste zal gaan van de vrijheid en zelfstandig- heid zoals men die nu onder het patriarchaat van Constantinopel geniet. Men is bang voor autori- taire inmenging vanuit Moskou en vreest dat de parochies bol- werken worden van Russisch nationalisme. Door de migratie- stroom van het oosten naar het westen, die sinds de jaren ‘90 op gang kwam, is het aantal voor- standers van vereniging met Moskou gegroeid. De verhoudin- gen lijken nu in hun voordeel om te slaan. De vrees voor autoritaire inmen- ging lijkt gegrond. Het bisdom Surozh, dat Groot-Brittannië en Ierland omspant en dat tot het Op 1 mei 2003 koos de ‘Diocesane vergadering van het Russisch- orthodoxe Aartsbisdom van West-Europa’ in Parijs een nieuwe aartsbisschop: de Vlaamse hulpbisschop Gabriël (De Vylder). De zogeheten ‘Russisch-orthodoxe kerken van West-Europa onder de obediëntie van het Oecumenisch Patriarchaat’ kregen daarmee een nieuwe kerkelijke leider. De nieuwe aartsbisschop van het aartsbisdom, dat vrijwel geheel West-Europa en delen van Scandinavië omvat, is de opvolger van de op 22 januari overleden aartsbisschop Sergi (Konovaloff, 1941-2003). Een punt dat zijn episcopaat zal gaan bepalen, is een mogelijke bestuurlijke vereniging van oosters-orthodoxe kerken in het westen. Patriarch Aleksej II roept op tot vereniging Russische kerken in het westen t i l j II t t t i i i i t t Aarstbisschop Gabriël (links) verlaat de kathedraal na de plechtigheid van zijn inthronisatie. Foto: P. van Dongen.