Jaargang 49 Nummer 5

POKROF 11 Voor de komst van de islam in de 7e eeuw sprak het eenvoudige volk in Syrië Aramees maar soms ook Arabisch, terwijl de hoger opgeleiden Grieks spraken. Arabieren en Arameeërs kenden elkaars taal. We kunnen die groepen niet helemaal van elkaar scheiden. Sommige Arabische stammen waren christelijk voor de komst van de islam. Daarna gingen zowel Arabieren als Arameeërs over tot de islam. De heersers waren Arabier en mos- lim en het Arabisch groeide uit tot literaire taal. De bewoners van Syrië, ook de Arameeërs en Griekstaligen, schreven steeds vaker in het Arabisch en christe- lijke Arabieren leverden, zij het vanuit hun minderheidspositie, een wezenlijke bijdrage aan de Arabisch-islamitische bescha- ving. Gemeenschappelijke wortels Heidenen, joden, christenen en later moslims hebben een gemeenschappelijke Semitische oorsprong, waarvan Abraham het symbool is. De bijbel drukt die gezamenlijke oorsprong in Abraham uit, maar maakt ook een scherpe tegenstelling tussen het Uitverkoren Volk en de ‘vol- keren’. Die tegenstelling over- leeft in de christelijke context, als het Uitverkoren Volk diege- nen worden die, hoewel van ver- schillende komaf, in Jezus gelo- ven. In weerwil van wat het Evangelie leert, kon zo onder christenen een negatieve hou- ding ontstaan ten opzichte van anderen. Toen de islam ontstond, wisten christenen niet meteen hoe ze de nieuwe groep moesten zien. Heidenen waren het niet, want ze geloofden in de ene bijbelse God, hadden een heilig boek en een profeet en ze spraken over Mozes, Jezus en Maria! Moslims werden eerst als een christelijke ketterse sekte beschouwd, pas daarna als een nieuwe gods- dienst. Het warme welkom dat de Syrische christenen de Arabische moslims gaven (tégen het Byzan- tijnse rijk) laat zien hoe dicht men in cultureel opzicht bij elkaar stond. Zo kon zich een gemeenschappelijke beschaving ontwikkelen op basis van eenzelf- de taal en gemeenschappelijke wortels in Abraham. Vanuit onze christelijke visie zien we de gemeenschappelijke elementen, in symbolische en theologische dialoog is nog nau- welijks sprake. In 1988 was er een eerste religieus contact toen mos- limleiders deelnamen aan de mil- lenniumviering van het christen- dom in Rusland, en daarna was er een lezingenreeks van de rector van het Islamitisch Instituut van Tadzjikistan in de Geestelijke Academie van St. Petersburg. In 1997 werd op initiatief van het Moskouse Patriarchaat een isla- mitisch-orthodoxe theologische commissie gevormd, die verder reikt dan Rusland. Het derde col- loquium van deze commissie vond in 2001 plaats in Teheran. Het daarbij gepubliceerde com- muniqué was echter weer hoofd- zakelijk een vredesoproep met een anti-Amerikaanse ondertoon. Wel zijn er enkele groepen, onaf- hankelijk van het Patriarchaat, die een dialoog met de islam op gang proberen te brengen, zoals het Internationale Charitatieve Fonds Alexander Men, dat op 10 en 11 september 2002 een confe- rentie in Moskou hield, en het Interkerkelijke Partnerschap van Sint Petersburg, dat een analoge conferentie voorbereidt voor vol- gend jaar. Deze groepen zetten zich in voor de dialoog en hopen op een verdieping van de theolo- gische bezinning. Fjodor Kozyrev Fjodor Kozyrev is medewerker van het Interkerkelijke Partnerschap van St. Petersburg. (Vertaald uit het Russisch door W. van de Bercken.) *De Russisch-orthodoxe metropolieten Joevenaly van Moskou en Vladimir van Tasjkent namen deel aan deze conferentie. Hieruit blijkt dat de conferentie wel onafhankelijk van het pa-triarchaat werd georganiseerd, maar niettemin met hoge deelname daarvan (noot vertaler). S Y R I Ë Coëxistentie en dialoog Syrië kent, anders dan in enkele andere landen waar christenen en moslims samen wonen, geen belangrijke tegenstellingen in taal of cultuur. Voor de communiteit van het Syrisch-katholieke klooster van Sint Mozes (Deir Mar Moesa) in Nebek in Syrië is dit een aansporing om in dialoog de moslims te leren waarderen als mensen met wie christenen samen door de geschiedenis trekken en gemeenschappelijk een samenleving opbouwen.