2022-59 De vroege kerk en de oosterse kerk als model voor kerk zijn vandaag in het Westen 45 elk hun eigen karakter hadden, ongeacht hun eenheid. De oosterse kerk was de leider in theologie, maar dit sloot eigen westerse kenmerken in theologisch denken en spiritualiteit niet uit. Op veel punten volgde het westen echter het oosten dat als superieur werd beschouwd. Denkend vanuit de vroege kerk rijst dus de vraag of eenzijdige westerse ontwikkelingen, die onder kritiek gesteld moeten worden vanuit het perspectief van de Heilige Schrift, maar ook vanuit het perspectief van de pastorale noden van vandaag, kunnen worden gecorrigeerd door de integratie van oosterse kerkelijke gezichtspunten. Ook dit zal in het verdere verloop van deze lezing worden besproken. 4. Geen imitatie van de vroege kerk Na de drie inleidende vragen te hebben beantwoord, ga ik nu over tot de eigenlijke vraag. Kan de vroege kerk, of de oosterse kerk, als model dienen voor kerk-zijn in het Westen vandaag? Als model hier betekent dat de vroege kerk of de oosterse kerk eenvoudig zou kunnen worden nagebootst, dan moet het antwoord ondubbelzinnig zijn: nee, dat is onmogelijk. De vroege kerk was in de manier waarop ze leefde en dacht gebonden aan haar tijd en cultuur en die verschillen sterk van die van vandaag. Hetzelfde geldt voor de oosterse kerk. De vroege kerk was overigens door de eeuwen heen en in de meest uiteenlopende culturele ruimten geenszins uniform. Het feit dat de vroege kerk niet kan worden nagebootst, wordt in het Westen praktisch algemeen erkend. Wat in het Westen minder bekend is, is dat de oosters-orthodoxe kerk er niet anders over denkt. Dit komt waarschijnlijk het duidelijkst tot uiting in het feit dat de ‘canons’ van de vroege kerk, de regels voor het kerkelijk leven, in de orthodoxe kerk in hoog aanzien staan, maar dat men het erover eens is dat de meeste daarvan vandaag niet meer van toepassing zijn. Er kunnen verhitte discussies ontstaan tussen ‘liberalen’ en ‘conservatieven’ over afzonderlijke regels die door sommigen wel en door anderen niet meer van toepassing worden geacht. Maar men is het erover eens dat een groot, ja zelfs het grootste deel van deze regels, de ‘canons’, niet langer van toepassing is. Het lijkt mij dus overbodig verder nog iets te zeggen over de onmogelijkheid van een model van de ‘vroege kerk’ of de ‘oosterse kerk’ opgevat in de zin van imitatie. Toch moet hier wel ook worden gezegd dat niet alles ideaal was in de vroege kerk. De christelijke opvatting dat de leden van de kerk ook zondig zijn, wordt
RkJQdWJsaXNoZXIy MzgxMzI=