2022-59 De theologie van Herwig Aldenhoven als voorbeeld van neo-patristisch denken 39 Hetzelfde nog wat prikkelender gezegd: Is het waarlijk protestants/reformatorisch om zich methodisch in de zestiende eeuw op te sluiten? En is het waarlijk rooms-katholiek om de late middeleeuwen en de Contrareformatie nog steeds als methodisch uitgangspunt te blijven gebruiken? Of kunnen we beter – na de herontdekkingsbeweging van de negentiende en twintigste eeuw – eerlijk toegeven, dat bijna alles van het christelijk geloof, van kerk en liturgie, uit de Vroege Kerk stamt, en dus ook op de meest passende en op de methodisch meest eenvoudige manier te begrijpen is vanuit het vroegkerkelijke paradigma? Laatstgenoemde optie is die van Aldenhoven, en mijns inziens ook de optie van de oudkatholieke theologie als geheel. Maar deze optie hoeft niet oud-katholiek te heten. Het is de optie van de neo-patristische herbronningsbeweging, die in de breedte van de oecumene toepasbaar is. 3. Hoe „conservatief“ en hoe „modern“ kan een neo-patristische theologie zijn? Wanneer we in de internationale oecumene om ons heen kijken, welke bewegingen of richtingen van neo-patristische aard zijn, dan ontdekken we dat daar zowel nogal conservatieve alsook nogal liberale groepen tussen zitten. Bijvoorbeeld: in de orthodoxie werd de neo-patristische „Parijse school“ rondom het Institut Saint-Serge en überhaupt het toenmalige aartsbisdom rondom de kathedraal aan de rue Daru, als relatief verwesterd en als relatief liberaal beschouwd.15 Daarentegen toont de russisch-orthodoxe metropoliet Hilarion Alfeyev, die eveneens een neo-patristisch theoloog is,16 zich niet bepaald als personificatie van verwestersing en liberaliteit. Een ander voorbeeld: de theoloog Joseph Ratzinger (emeritus-paus Benedictus XVI) geldt algemeen als conservatief, hoewel zijn in hoge mate neo-patristische theologie17 in veel gevallen niet noodzakelijkerwijs tot conservatieve kerkpolitieke positioneringen zouden hoeven te leiden. Toegegeven: “liberaal” of in oppervlakkige zin “modern” zal een neo-patristische theologie wel nooit zijn. Alle theologische varianten die binnen het neo-patristische paradigma thuishoren, zullen in de hele breedte van de oecumene altijd trinitarisch en christocentrisch zijn, fundamenteel sacramenteel denken, en vaak een eucharistische en
RkJQdWJsaXNoZXIy MzgxMzI=