22 Ds. Trinette Verhoeven Perspectief dan vooral op hoe grondig in het boek studie wordt gemaakt van de vroegchristelijke vaders. Dat maakt mij jaloers. Me dunkt dat daar ook voor ons als protestanten een schat begraven is die Aldenhoven opent. Ik ben voluit protestant maar ik spreek nu maar even vanuit de lutherse tak van de PKN. Lutheranen hebben de neiging vanuit de Schrift onmiddellijk de sprong naar Luther te maken. Traditie speelt een beperkte rol. Toch spreken lutheranen wel over traditie. Nederlandse lutheranen maken de liturgie die in 1955 een plaats kreeg in hun dienstboek, normgevend. Spreek een Nederlandse lutheraan en hij zal spreken van de lutherse traditie als hij het over die liturgie heeft. Traditie is voor lutheranen echter een dubbelzinnig woord. Luther leerde de kerk terug naar de bronnen te gaan. Alles draait om het Woord. Dat heeft zo zijn consequenties zowel voor de kerk in haar organisatie als voor het verstaan van de avondmaal/eucharistie en het epiclesegebed, waarover later. Het Woord spreekt, zoals professor Mönnich, een gezaghebbend theoloog in lutherse kring, schrijft, “onbeschut door een belijdenis, onbehoed door kerkelijke regels, onverdedigd door een kerkelijke overlevering.”2 Ik ben met zijn woorden opgevoed. Ik sta kritisch tegenover het beroep op traditie. Maar het Woord dat spreekt zo benadrukken is natuurlijk ook een traditie. In de liturgie van 1955 komt die traditie duidelijk naar voren en met name in de avondmaalsliturgie. Wie de lutheranen wil leren kennen, doet er goed aan het dienstboek van 1955 te bestuderen. Het heeft lutheranen verbonden die twee eeuwen in twee kerkverbanden samen kwamen: de evangelisch-lutherse en de hersteld lutherse. Niet voor niets werd in 1955 de liturgie verbonden met eenheid. Professor W.J. Kooiman, een andere grote man in lutherse kring, wees met een beroep op het vaststellen van de liturgie op het belang van eenheid. Hij wees erop dat deze eenheid een principieel punt is en hij zette zich af tegen de toenmalige Hervormde Kerk. 'Het gevaar van het Hervormde Dienstboek is dat een staalkaart van mogelijkheden wordt gegeven, waarbij bepaalde onderdelen van de eredienst nu eens hier, dan weer daar opduiken. Niet alleen geeft dit verwarring, het wekt ook de indruk dat het alles vrijblijvend is. Men komt op deze wijze nooit tot de zozeer begeerde grotere eenheid. Deze 'breedheid' is waarlijk niet alleen een teken van rijkdom, eerder een teken van verlegenheid. Liturgisch leven eist immers allereerst concentratie en vastheid'.3 Ondertussen heeft de liturgie van 1955 verenigend gewerkt. Elke lutherse gemeente hanteert dezelfde
RkJQdWJsaXNoZXIy MzgxMzI=