Perspectief 2022-58

2022-58 THEOLOGISCH BERAAD OVER SYNODALITEIT Synodaliteit en de Protestantse Kerk 73 in gehoorzaamheid aan Christus hun ambt te vervullen. Het ambt fungeert vooral daar waar de gemeente samenkomt en een zichtbare gemeenschap vormt, vooral uitkomend in de viering waarin de dienst van Woord en Sacrament zijn plaats heeft. Het is in principe (!) ondenkbaar dat een de vergadering van ambtsdragers (de kerkenraad) vergadert en besluiten neemt zonder te luisteren naar de gemeente. De lijnen zijn hier kort en zeker als het gaat om belangrijke beslissingen zal een wijze kerkenraad op verschillende wijzen de gemeente consulteren. Een voorbeeld (uit de eigen praktijk): een kerkenraad besluit om in plaats van vier of vijf keer per jaar maandelijks het heilig Avondmaal te vieren. Dat vraagt om het nodige gesprek in de kerkenraad, maar daarin wordt de gemeente betrokken, bijvoorbeeld door een zgn. gemeenteavond over dit onderwerp. Een ander voorbeeld (en tevens een heet hangijzer): de kerkenraad besluit dat ook personen van hetzelfde geslacht die een relatie ‘als van een huwelijk’ aangaan, een zegen ontvangen. Dat besluit kan alleen genomen worden na consultatie van de gemeente (dit laatste is een voorbeeld waarin de consultatie kerkordelijk verplicht is). Uiteindelijk worden de besluiten genomen door de kerkenraad ‘onder aanroeping van de Geest’. Het synodale aspect is gegeven het feit dat de plaatselijke gemeente bijeen horen in één kerkverband. Dat kerkverband is ‘gestalte van de ene heilige apostolische en katholieke christelijke Kerk’, die ‘bestaat uit gemeenten’.1 Het is nooit helemaal duidelijk of er nu eerst een kerk(verband) is en dan gemeenten, of omgekeerd. Ik houd het erop dat er een Kerk is die zich concreet manifesteert in de (protestantse) gemeenten. Dat bijeen horen van de gemeenten vertaalt zich onder andere in het bestaan van ‘meerdere vergaderingen’ in de PKN, en wel op classicaal niveau (er zijn nu elf classes) en op landelijk niveau. De landelijke meerdere vergadering heet synode. Deze heeft een eigen verantwoordelijkheid en neemt met name besluiten die te maken hebben met de kerkorde van de PKN en met het geheel 1 De protestantse kerk is kerk ‘in Nederland’. De synodaliteit is daarmee beperkt. Een vraag is op welke manier deze synodaliteit zich verhoudt tot het ‘katholieke’. Weet de synode zich verantwoordelijk voor het geheel van de katholiciteit en weet men zich omgekeerd verplicht hierdoor? Er zijn pogingen ondernomen om de Gemeinschaft der Evangelische Kirchen in Europa tot Kerk met een synode om te vormen, maar die hebben het tot nu toe niet gehaald.

RkJQdWJsaXNoZXIy MzgxMzI=