Perspectief 2022-58

2022-58 SYNODALITEIT IN HET LEVEN VAN DE KERK Paus Franciscus’ eigen wijze van gezags-uitoefening 43 stand en verdween de verticale dimensie uit beeld. Dat, zo luidde de kritiek, is niet de wijze waarop in de Bijbel over volk Gods wordt gesproken, en het is ook niet de bedoeling van de concilievaders geweest. In Gods volk beslist niet de meerderheid van stemmen.15 Onder invloed van kardinaal Ratzinger en de Congregatie voor de Geloofsleer werd het nieuwe ecclesiologische buzzwoord communio. Volgens de Congregatie voor de Geloofsleer vormt het begrip communio ‘de kern van het kerkelijk zelfverstaan.’ Daarbij beklemtoont zij dat ‘communio altijd een dubbele dimensie heeft: de verticale dimensie (communio met God) en de horizontale dimensie (communio van mensen). In de christelijke interpretatie van communio is het essentieel dat deze allereerst begrepen wordt als een gave van God.’16 Zonder dat de Congregatie het begrip volk Gods expliciet noemt, is toch wel duidelijk waarop de kritiek is gericht. Deze communio-ecclesiologie werd vervolgens vrij snel geaccepteerd, mede doordat het begrip communio zo multi-interpretabel is dat ieder er haar ding mee kan doen. Het opmerkelijke is nu dat Paus Franciscus met het synodale proces, met zijn nadruk op samen op weg zijn, het belang daarin van juist die gelovigen die niet tot de hiërarchie behoren, en het geloofsaanvoelen van het Godsvolk, een krachtige impuls geeft aan het inmiddels op de achtergrond geraakte begrip van het volk Gods.17 Nathalie Becquart zegt hierover: ‘Synodaliteit is ten diepste verbonden met een ecclesiologie van het volk van God, waarin alle gedoopten dezelfde waardigheid hebben, allen de Geest in zich dragen, allen geroepen zijn, en allen discipelen met een zending zijn.’18 6. Oecumene Wat betekent dit alles voor de hiërarchische structuur van de Kerk? Die blijft toch onaangetast? Mijn antwoord hierop is voluit ‘ja,’ maar wordt vervolgens toch gevolgd door een voorzichtig ‘maar.’ Ja, de Paus beklemtoont een- en andermaal dat synodaliteit zoals hij die voorstaat alleen mogelijk is in een hiërarchisch georganiseerde Kerk.19 Maar tegelijkertijd zei hij reeds in 2015 bij een toespraak tot de bisschoppensynode over synodaliteit: Synodaliteit, als constitutief element van de Kerk, biedt ons het meest geschikte interpretatieve kader om het hiërarchische ambt zelf te begrijpen. Als wij begrijpen, zoals de heilige Johannes Chrysostomus zegt, dat ‘Kerk en synode synoniem zijn’, in zoverre de Kerk niets anders is dan het

RkJQdWJsaXNoZXIy MzgxMzI=