Perspectief 2022-58

2022-58 SYNODALITEIT IN HET LEVEN VAN DE KERK 37 Synodaliteit en de ‘gewone gelovige’ Prof. dr. Marcel Sarot 1. Paus Franciscus’ eigen wijze van gezags-uitoefening Het synodaal proces waaraan de Rooms-Katholieke Kerk onlangs is begonnen, is sterk verbonden met de wijze waarop Paus Franciscus in zijn pontificaat een nieuwe fase van de verwerking van het Tweede Vaticaans Concilie wil inzetten, en ook met de stijl van besturen van deze paus. Daarom wil ik allereerst iets zeggen over die bestuursstijl. Ik wil daarvan een aspect belichten dat te weinig expliciet wordt besproken, terwijl het toch niet onbelangrijk is. En dat punt is dit: deze paus oefent zijn gezag op andere wijze uit dan zijn voorgangers. In dit pontificaat wordt een paradox uitvergroot die eerder al aanwezig was. Deze paradox is de volgende: naarmate formeel gezag groter is, moet de uitoefening ervan met meer prudentie gebeuren. Wij weten het allemaal: in 1870 werd de onfeilbaarheid van de paus gepromulgeerd. Veel mensen denken dat sindsdien alles wat de Paus zegt, onfeilbaar is. Als theologen weten wij beter: onfeilbaar zijn uitspraken van de paus dan en slechts dan, ‘wanneer hij als opperste herder en leraar van alle gelovigen, die zijn broeders in het geloof versterkt, de leer omtrent geloof en zeden in een definitieve uitspraak afkondigt’ (LG 23, geciteerd in CCC 891). Ten tijde van de promulgatie dachten velen dat dit dogma het bestuur van de kerk zou vereenvoudigen. Waarom, bijvoorbeeld, zou je nog een concilie nodig hebben als je al een onfeilbare paus hebt? De geschiedenis heeft anders uitgewezen. Enerzijds kregen alle uitspraken van de paus – ook de feilbare – meer gewicht door het dogma van de onfeilbaarheid, maar anderzijds bleek de drempel voor het doen van een onfeilbare uitspraak hoog. In de praktijk heeft alleen paus Pius XII zo’n uitspraak gedaan, namelijk toen hij in 1950 het dogma van de tenhemelopneming van Maria met lichaam en ziel afkondigde. Van andere pausen wordt gezegd dat zij het doen van

RkJQdWJsaXNoZXIy MzgxMzI=