Perspectief 2021-53

22 Dr. Andreas Wöhle Perspectief ook dat schenken waar wij het hier over hebben, beschadigd en verbogen raakt. Luthers theologie is hierbij inderdaad zeer existentieel geïnformeerd, wat weer iets anders is dan dat Luther zijn eigen toevallige bevindelijkheid tot maatstaf van alle theologie zou hebben gemaakt. 6 Het is veelmeer de Schrift zelf, existentieel gelezen, die hem tot dit inzicht brengt. Want de mens die niet ervaart en niet aanneemt dat hij of zij door God is opgericht uit zijn gebogen houding, zegt Luther, is nog steeds “incurvatus in se”. Die mens blijft in en op zich zelf gericht. Pas als de aangesprokene mens opkijkt, iets anders ziet dan zichzelf: namelijk de liefdevolle blik van God. Dat is de energie die het priesterschap van alle ge- doopten van binnenuit voedt en die de bijpassende houding van dienaarschap vormt. Maar er is nog iets anders. Ook al dat wat een in zichzelf gebogen mens als geschenk zou willen aanbieden, is geraakt en verminkt door het karakter van de commerciële ruilhandel 7 die wij in het dagelijks bestaan doorgaans toepassen. Dat zijn wij als mensen zo gewend: “ik geef iets van mij – en daarvoor krijg ik iets terug.“ 4. Liefde Pas bij de mens die is opgericht uit de gebogenheid in zichzelf, pas bij degene die in de liefdevolle en genadevolle ogen van God kijkt, zal dat “schenken” zonder commerciële bijgedachten gaan vloeien: als een loslaten – zoals liefde zonder bijgedachte toevloeit naar een geliefde. Daarmee heeft Luther tot zijn eigen geluk ook zeer menselijk ervaring mogen maken en van mogen leren, onder meer in de relatie met zijn echtgenote Katharina. Dat “vloeien” 8 als antwoord op het geschenk van de liefde geschiedt omdat Gods liefde een mens met andere ogen aanziet dan die mens zichzelf ziet. In die blik, in dat perspectief, wordt een mens meer en meer wie hij of zij is en bedoeld is te zijn in de ogen van God. Een mens wordt die “andere ik” in de blik van Gods liefde e n genade. Dat is nou geenszins enkel een formele anders-verklaring, een imputatieve vorm van rechtvaardiging. 9 Nee, die liefde verandert een mens realiter en spiritualiter. De mens wordt zo gerechtvaardigd, zegt Luther, wordt “iustus”.