Perspectief 2021-52

2021-52 De roep om vredestichter te zijn 21 distributiva (verdelende gelijkheid als recht, kans of uitkomst van maatschappelijk hande- len). Paul Franciscus legt, in mijn perspectief, een sterke nadruk op iustitia commutativa (namelijk zijn invulling van broederschap). Ten derde is er een cluster vraagstukken inzake veiligheid. Uiteraard komt de paus op voor human security van ontheemden en vluchte- lingen en de menselijke waardigheid van migranten. Maar hoe beziet de paus andere elementen van veiligheid? Worden de institutionele aspecten van vrede en veiligheid en van defensie als bescherming van kwetsbare burgers niet verwaarloosd in het kerkelijk vredesdenken? In lijn met deze aspecten van veiligheid roept Fratelli Tutti de vraag op hoe de paus zich de verdediging van de waardigheid van mensen, die hij bepleit, voorstelt, zonder staten die een effectief geweldmonopolie hebben en die met behulp daarvan hun burgers kunnen beschermen. 4. Sociale vrede Paus Franciscus richt, in het verlengde van zijn aandacht voor de wederkerige gerechtig- heid, een bijzondere focus op de sociale vrede, de vrede in de samenleving dus. Daarvan geeft hij onder meer blijk in zijn analyse van het populisme en het liberalisme. In Fratelli Tutti zien we dit terug in het begrip legitieme conflicten . Met andere woorden: sociale vrede sluit de legitimiteit van sociale conflicten niet categorisch uit. Niet voor niets heeft paus Franciscus in zijn Argentijnse tijd een eigen benadering van sociale conflicten ont- wikkeld, die nu terug te vinden is in drie belangrijke pauselijke documenten: Evangelii Gaudium , LaudatoSi’ en Fratelli Tutti . Ze bevat vier beginselen om met conflicten om te gaan. Dat zijn ten eerste ‘ tijd gaat boven ruim te’ – vanwege het vermogen om te anticipe- ren op ruimtelijke implementatie; ten tweede ‘ eenheid gaat boven conflicten ’ – hetgeen van groot belang is bij conflicten binnen een politieke gemeenschap zoals een staat of natie; ten derde ‘ werkelijkheid is belangrijker dan idee ’ – de paus is geen utopist die slechts een denkbeeldige toekomst schetst; en ten vierde ‘ het geheel gaat boven de delen’ – van- daar bijvoorbeeld zijn grote interesse voor het algemeen welzijn en het ondeelbaar collectief goed van een leefbaar klimaat. Dat de paus deze beginselen voorop stelt, spoort met het gegeven dat in onze tijd het onderscheid tussen conflicten binnen de samenleving (sociaal), conflicten binnen een staat en internationale conflicten flinterdun is.