Perspectief 2021-52

18 Prof. dr. Fred van Iersel Perspectief love… Hope is bold; it can look beyond personal convenience, the petty secu- rities and compensations which limit our horizon, and it can open us up to grand ideals that make life more beautiful and worthwhile ”. [52] L et us con- tinue, then, to advance along the paths of hope.” Die hoop geeft moed om ondanks beperkingen en tegenslagen toch te blijven werken aan vrede. In de christelijke traditie wordt hoop zelfs als gave van God gezien, theologisch gezegd: een theologale deugd. De hoop op vrede komt van God, zij is niet uit de feiten alleen af te leiden, of te reduceren tot verwachtingen. Maar waar hoop ontbreekt, wordt de inzet voor vrede gevoed door wanhoop, die het geweld versterkt. Heel belangrijk is dat de hoop op vrede Bijbels gezien ook daadwerkelijk praktijk oriënterend is: Zalig zij die die vrede stichten, want zij zullen kinderen van God genoemd worden. Christelijke kerken voe- ren al eeuwen discussie over de implicaties en consequenties van deze zaligspreking, over de verhouding tussen het delen in de gezindheid van Jezus Christus enerzijds en verant- woordelijk handelen anderzijds, en over de vraag of de Bergrede – waar de zaligsprekingen in voorkomen – wel of niet een publieke moraal uitdragen en politieke relevantie hebben. Hoe dit ook zij, in de vredesspiritualiteit staat deze zaligspreking centraal als een oriëntatie voor een grondhouding en als inspiratiebron. Die inspiratiebronnen leiden bij paus Franciscus tot een erkenning van de menselijke kwetsbaarheid, waarvan hij de gestalte vooral ziet bij de meest kwetsbaren: de allerarm- sten. Voor hen komt hij op, maar niet vanuit een machtspositie: hij gaat naast hen staan, en wijst op hun noden, rechten, en op legitieme belangen en behoeften aan de onderkant van de wereldsamenleving. 3. Ethiek Paus Franciscus sluit in zijn vredesmoraal en ethiek met deze geloofshouding en morele attitude van openheid voor kwetsbaarheid, die hij reeds eerder uiteen zette in zijn apos- tolische exhortatie Evangelii Gaudium en in de encycliek LaudatoSi’, aan bij het vredesdenken van paus Johannes XXIII, die in 1963, kort na de Cubacrisis en vlak voor zijn dood, zijn invloedrijke vredesencycliek Pacem in Terris publiceerde. Dit geestelijk testa- ment van paus Johannes XXIII bevat een zogeheten ‘vredesvierkant’. Vrede wordt