Perspectief 2021-51

8 Perspectief Willebrands de zielzorger – van kapelaan tot eminentie Dr. Brian Heffernan In 1947 verscheen het boek Augustinus de zielzorger van de be- kende Nijmeegse hoogleraar Frits van der Meer. 1 Dit was nu eens niet een verhandeling over de grote thema’s uit de theologie van deze kerkvader, maar een studie over zijn praktijk als bisschop, de context waarin en waarvoor Augustinus zijn theologie ontwik- kelde. Vandaag aan mij de taak om enkele woorden te wijden aan Willebrands de zielzorger , en wel specifiek aan Willebrands als priester en als aartsbisschop van Utrecht . Ik wil allereerst mijn waar- der ing uitspreken voor Karim Schelkens’ boek. Het leest heel vlot, het is uitstekend gedocumenteerd en de eindnoten zijn een aparte studie waard wegens de vele deelkwesties die zij aansnijden. Ik feliciteer Karim van harte en wens het boek een breed en ook internationaal lezerspubliek toe! Inderdaad een internationaal lezerspubliek, want Willebrands was een man van wereld- wijde allure. Zijn leven omspande mede die luttele decennia van de twintigste eeuw waarin het Nederlandse katholicisme wereldwijd een zekere betekenis had, maar wat meer is: zijn eigen rol als topoecumenicus was op mondiale maat gesneden. Hiervoor was in eigen land praktisch geen aandacht, zo heeft Jan Bluyssen geconstateerd, die dit terecht erg bekrom- pen vond. 2 De interesse ging in Nederland en ook in de Nederlandse kerkgeschiedenis vooral uit naar de acht jaar (van 1975 tot 1983) dat Willebrands aartsbisschop van Utrecht was. Karims boek corrigeert dit perspectief heel resoluut: voor zijn lezers kan er geen twijfel over bestaan in welke context Willebrands thuishoort. 3 Deze correctie is zelfs zo resoluut, dat het in feite niet zo gemakkelijk is om elementen te vinden voor een geschiedenis van Willebrands de zielzorger. De geschiedschrijving van de zielzorg bespeelt een ander register dan die van de hoge kerkpolitiek. Het gaat minder om de grote daden dan om het microniveau van intermenselijke betrekkingen en om cul- tuurhistorische kwesties, zoals voorstellingen van, in dit geval, priesterlijke identiteit. 4 Wat