Perspectief 2021-51

6 Dr. Karim Schelkens Perspectief en een zin voor discipline die vandaag nog zelden te bespeuren zijn, maar ook met het gesloten wereldbeeld en afgebakende identiteitsopvatting van dat tijdperk. Aan het mid- den van zijn loopbaan was dat alles radicaal veranderd, en het opmerkelijke was dat hij niet alleen op persoonlijk vlak die geslotenheid achterliet, maar tot het groepje pioniers behoorde dat de hele katholieke wereldkerk in de twintigste eeuw meetrok in die omwen- teling. De ommezwaai die aan de oppervlakte kwam in de roerige jaren zestig, was ondergronds allang in voorbereiding. Ik zal in deze reflecties niet het verhaal doen over de historische ontmoetingen van de jaren 1960 en 1970, over de pijnlijke episode van verdeeldheid in Nederland in de jaren 80, of over de moeizame maar belangrijke stappen om de dialoog met het jodendom, en later met de wereldreligies aan te gaan. De volgende vier sprekers getuigen over hoe cruciaal en hoe moeilijk het soms was om die schotten – tussen roomsen en protestanten, tussen christenen en joden, maar net zo goed tussen behoudsgezinde en vooruitstrevende katholieken – te verwijderen, en er is natuurlijk altijd het boek zelf, voor wie de details wil. Diepere wortels Míjn punt is te onderlijnen hoezeer een houding van openheid, bereidheid tot ontmoeting en zelfbevraging, grondvoorwaarden zijn voor werkelijk gesprek. En dat weer voor het nastreven van eenheid in alle diversiteit. Dat is, terugblikkend, waarom de biografie de ondertitel “een leven in gesprek” kreeg, en niet, pakweg, een leven in de oecume ne. Want de oecumene op zich is, in Willebrands’ geval slechts een uitloper, zelf geworteld in iets diepers. Nu zit in die titelkeuze een risico, want dialoog, gesprek en ontmoeting zijn soms te makkelijke, uitgeholde woorden geworden. Willebrands’ levensv erhaal toont echter een zekere radicaliteit, in de etymologische zin van dat woord. Het verwijst naar ‘radices’: wor- tels. ‘Ontmoeting’ en ‘gesprek’ waren voor hem geen vluchtige begrippen, maar veeleer grondbeginselen die samenhangen met de menselijke waardigheid. Dat is allerminst een detail, voor Willebrands aardden de bereidheid tot gesprek en ontmoeting in een theolo- gische grond die heel anders was dan die van de negentiende eeuw, maar weer aansloot op de lange eeuwenoude traditie. Hoewel de biografie veel aandacht besteedt aan de invloed van Willebrands en zijn Secre- tariaat voor de Eenheid op teksten over christelijke en interreligieuze dialoog, had het