Perspectief 2021-51

2021-51 Over ‘een leven in gesprek’ 5 Echte ontmoetingen Waarom breng ik dit aan in een korte reflectie over de ondertitel van een biografie? Het zij ver van mij om een postmodern cultuurpessimisme te prediken of een minicollege over Heidegger houden. Het punt dat ik als biograaf wil maken ligt in de actuele pertinentie en het blijvende belang van Willeb rands’ verhaal in onze dagen. Want Corona, een pandemie die plaatsvindt in het internettijdperk, bracht ons in versneld tempo naar het punt waar- over reeds in Willebrands’ dagen werd nagedacht. Deze online bijeenkomst is een van de zovele levende bewijzen d at wij effectief ‘in de ban zijn’ van de techniek. En precies de lectuur van een leven als dat van Willebrands onthult hoezeer ons ontmoeten een Ersatz is voor gesprek waarin wij werkelijk als ander aan elkaar verschijnen. Het lijkt vergezocht, maar het boek waarover we spreken gaat in essentie over het breken van grenzen die verhinderen dat wij werkelijk aan elkaar verschijnen in onze gelijkenis en andersheid. Uit ieder hoofdstuk klinkt het narratief van de ontmoeting, in een vorm die stilaan ontoegan- kelijk is geworden. Toen de biografie pas verscheen, vroegen journalisten weleens om een korte rake type- ring; wat betekent Willebrands voor u in de lengte van een Tweet? Als academicus met een voorliefde voor volzinnen, en met weerzin voor mediatraining viel me dat moeilijk. Mijn spontane reflex was, ‘leest u het boek’, ik schreef tenslotte niet v oor niets zeshonderd pagina’s. Mocht ik me vandaag opnieuw voor de opdracht van een karakterschets gesteld zien, dan zou ik voor deze West-Fries het beeld van de grensganger hanteren, die gaan- deweg grensverlegger werd. Gaandeweg, want het was een bedachtzaam proces, tot frustratie van sommigen die koste wat het kost grenzen wilden verleggen en daarbij spaak liepen op verdedigingsreacties van de kerkelijke grensbescherme rs. Willebrands’ pad la- veerde tussen dat van de hemelbestormers en de grensbewakers, die uit angst voor bedreigde zekerheden een scherpe afrastering plaatsen tussen het eigene en het andere, soms op het gevaar af de medemenselijkheid, en daarmee Christus zelf. Dit pad gaan sprak niet vanzelf, en al zeker niet voor iemand van zijn generatie. Als we even met de befaamde Marxistische historicus Eric Hobsbawm aannemen dat de twintig- ste eeuw pas in 1914 begon, 4 dan betekent dit dat Willebrands nog geboren werd in de zekerheden en cultuur van de lange negentiende eeuw – met een hoffelijkheid, een ethos