Perspectief 2021-51

2021-51 Willebrands als diplomaat 29 Aartsbisschop in Utrecht Toen paus Paulus VI in 1975 aan Johannes Willebrands vroeg of hij aartsbisschop van Utrecht wilde worden, reageerde de kardinaal aarzelend. Hij betreurde het dat hij door die benoeming zijn ambt moest opgeven als voorzitter van het “Secretari- aat voor de Eenh eid van de Christenen”, dat hij in het Vaticaan bekleedde. Maar Paulus VI kon Willebrands geruststellen: de vraag was of hij zijn werk in het Vaticaan kon voortzetten en daarnaast aartsbisschop in Utrecht wilde worden. Wil- lebrands accepteerde dit en pendelde vanaf dat moment tussen het Vaticaan, Nederland, en de rest van de wereld. In Nederland was er grote polarisatie ontstaan tussen vernieuwingsgezinde en behoudende katholieken. Het bisschoppencollege was diep verdeeld. Het lukte Willebrands niet om de verdeeldheid en de polarisatie weg te nemen. Ook viel de dubbelfunctie hem zwaar. Zijn hart bleef primair bij de oecumene liggen. Tekenend zijn dan ook de feiten in het standaardwerk Histoire Du Christianisme uit 2005. Daarin staan over de hele twintigste eeuw twee Nederlandse aartsbisschop- pen vermeld: De Jong, vanwege zijn functie in de Tweede-Wereldoorlog, en Alfrink, vanwege zijn betekenis voor het Vaticaans Concilie. Willebrands komt in het hand- boek niet voor. Althans, niet als aartsbisschop. Hij staat er uiteraard wél in als voorzitter van de oecumenische raad! In die rol vond hij zijn grote betekenis, als wegbereider van de dialoog tussen de verschillende christelijke kerken en tussen verschillende religies. Diplomaat in dienst van de Rooms-Katholieke Kerk Er is gevraagd of ik kon focussen op Johannes Willebrands als diplomaat…De sa- menvatting van zijn vruchten spreekt eigenlijk voor zich. Willebrands was degene die tijdens het Tweede Vaticaans Concilie tussen 1962 en 1965 waarnemers van niet-katholieke kerken uitnodigde. Hij bereidde de historische ontmoeting voor tussen paus Paulus VI en patriarch Athenagoras van Constantinopel, die in 1964 in Jeruzalem plaatsvond. Dit leidde tot de intrekking van de banvloeken tussen Rome