Perspectief 2021-51

24 Prof. dr. Marcel Poorthuis Perspectief Het onderscheid religie-politiek bleef nog jaren lang de relatie tussen r.k. kerk en joden- dom belasten. Mensen als Alfrink en de bijbelgeleerde Van der Ploeg hadden aan de École Biblique in Jeruzalem gestudeerd, waar men zich veel sterker met de Palestijnen identifi- ceerde, van wie sommigen leefden als Abraham – dan met de moderne Joodse staat in het mondaine Tel Aviv. 6 Willebrands had dat anti-moderne sentiment niet, maar toch bleef de staat Israël ook voor hem telkens een lastige hindernis. Ook bij het pausbezoek in Ne- derland van 1985 was erkenning van de staat Israël een van de niet ingewilligde eisen. De andere eis: openheid over de rol van Pius XII tijdens de oorlog, kon eveneens niet worden ingewilligd. Bij de vraag om erkenning van de staat Israël deed zich de complicatie voor dat diplomatieke betrekkingen zaak zijn van de Heilige Stoel, die met Vaticaanstad ook een politieke bestaan kent, terwijl de dialoog zuiver religieus moest blijven. Dat dubbele karakter werd van joodse zijde niet geaccepteerd en men wees op tal van diplomatieke betrekkingen van de Heilige Stoel met landen als Libië en Rusland, met het laatste land pas in 1990, maar toch eerder dan met Israël. Betrekkingen hielden dus geen steun aan een politieke lijn in en ook geen steun aan een bepaald formaat van het land. Allerhande protestants-fundamentalistische ideeën over bijbelse formaat van Israël hebben geen im- pact op het Vaticaan, dat van een heel ander Schriftverstaan uitgaat. Sterker nog, solidariteit met de Palestijnse strijd om erkenning van hun legitieme rechten zou moeten samengaan met diplomatieke betrekkingen met Israël. Het kwam er op neer dat de katholieke partner het onderscheid tussen religie en politiek anders maakte dan de joodse partner. Sowieso is de joodse identiteit meer etnisch dan religieus, zoals de chris- telijke identiteit dat is. Maar voor het joodse volksbestaan geldt ook dat de staat de concrete mogelijkheid om te overleven na de Sjoah, dus niet een louter politieke zaak. Dat de Palestijnen met de erfenis van het Europese antisemitisme worden opgezadeld is waar. Men zou kunnen concluderen dat Europa tot daadwerkelijke steun aan de Palestijnen ver- plicht is, onder erkenning van het bestaansrecht van de staat Israël. Contacten met Kerken Midden-Oosten Toch zouden de pioniers niet degenen zijn die direct een verandering in de katholieke kerk teweeg konden brengen. Hiervoor was een diplomaat als Willebrands nodig. Door con- tacten met joden in de zestiger jaren als president van het Secretariaat voor de Eenheid