Perspectief 2021-51

2021-51 Willebrands de zielzorger - van kapelaan tot eminentie 13 of van het diocesane bestuur? 27 Enzovoort. Er is dus nog werk aan de winkel, zelfs als het om Willebrands’ korte Utrechtse periode gaat. Besluit Ik zou willen besluiten met het volgende. Als Karims boek één ding duidelijk maakt, dan is het dat we, om Willebrands beter te begrijpen, de blik naar het wereldplan moeten wen- den. Toch betekent dat niet dat zijn periode als hoofd van de Nederlandse kerk en als diocesaan bisschop onbelangrijk zou zijn. Dat komt omdat we bij alle andere rollen die deze kardinaal belichaamde moeten beden ken dat hij in alles ook altijd ‘Willebrands de zielzorger’ wilde zijn. 1 Zie herdruk: Frits van der Meer, Augustinus de zielzorger. Een studie over de praktijk van een kerkvader (Kam- pen: Kok, 2008). 2 Jan Bluyssen, Gebroken wit. Vrijmoedige herinneringen. Met medewerking van Ad Langebent (1 e druk; Baarn: Anthos, 1995), p. 532. 3 Ook Adelbert Denaux en Peter De Mey (red.), The Ecumenical Legacy of Johannes Cardinal Willebrands (1909- 2006) (Leuven: Peeters, 2012) deed dit natuurlijk. 4 Zie bijvoorbeeld Gian Ackermans en Marit Monteiro (red.), Mannen Gods. Clericale identiteit in verandering (Hilversum: Verloren, 2007) en Jos M.M. Leenders, ‘Zijn dit nu handelwijzen van een herder…!’ Hollands katho- licisme 1840-1920 (Nijmegen: Valkhof, 2008). 5 Adelbert Denaux, ‘Ter inleiding’, in idem (red.), De Nederlandse jaren van Johannes Willebrands (1909-1960) (Bergambacht: 2VM, 2015), pp. 5-14, aldaar p. 7. 6 Zie de verhelderende recensie van biografieën van Marga Klompé en Hilda Verwey-Jonker: Mineke Bosch, ‘Worstelen met gender en de biografie: een themarecensie’, BMGN – Low Countries Historical Review , 127/3 (2012), pp. 50-67. 7 Zie het speciale BMGN- nummer over ‘Scholarly Personae: Repertoires and Performance s of Academic Iden- tity’ onder redactie van Herman Paul: BMGN – Low Countries Historical Review , 131/3 (2016). 8 Karim Schelkens, Johannes Willebrands. Een leven in gesprek (Amsterdam: Boom, 2020), p. 419. 9 [Arjan Broers], ‘Vriendschap als wapen’. Johann es kardinaal Willebrands. Uitgegeven ter gelegenheid van het 65-jarig priesterjubileum, het 35-jarig bisschopsjubileum en het 30-jarig kardinalaat van Johannes Gerardus Maria Kardinaal Willebrands (Utrecht: Aartsbisdom Utrecht, 1999).