Perspectief 2021-50

16 Mgr. Dr. Gerard de Korte Perspectief Daarnaast is er de langere beweging en doorwerking van de moderne filosofie vanaf de Verlichting in de 18 e eeuw. Paul Ricoeur gebruikt voor toonaangevende denkers vanaf de 19 e eeuw, zoals Darwin, Marx, Nietzsche en Freud de term ‘meesters van het wantrouwen’. Hoewel weinig mensen hun werken echt gelezen hebben, hebben ze een grote invloed op het levensgevoel van moderne mensen. Daardoor is er veel religieuze onzekerheid ont- staan. Tegen de achtergrond van de Verlichting is dat te begrijpen. De God van de Verlichting was veeleer een deïstische God, die op afstand stond, dan de Drieëne God, die in relatie is. De historicus prof. Van der Dunk spreekt in zijn cultuurgeschiedenis van de 20 e eeuw over ‘de verdwijnende hemel’. Vele generaties voor ons waren in hun leven op de hemel gericht. Maar in de 20 e eeuw verdwijnt de hemel uit beeld. Alles bij elkaar is er op levensbeschouwelijk gebied vandaag veel onzekerheid, veel vloei- baarheid en weinig stabiliteit. De filosoof Zygmunt Bauman spreekt in dit verband van ‘liquid modernity’. Kardinaal Godfried Danneels heeft eens gezegd dat onze tijd lijkt op Handelingen 17, waarin verteld wordt over Paulus op de Aeropaag. Ook vandaag zijn er op de markt van de religie veel kramen waar je kunt shoppen. Vandaag gaan de meeste mensen misschien naar de kraam van het humanisme. Daarbij wil ik nog iets anders noemen, namelijk de ontwikkeling van een emo-cultuur. Vandaag is het gevoel erg belangrijk. Engagement ont- staat en groeit als iets goed voelt. Belijden heeft te maken met reflecteren, nadenken. In emo-cultuur ligt het accent op een goed gevoel. Onlangs nam ik deel aan de heidagen van de Raad van Kerken. Er waren weinig jonge mensen. Evenals de kerken zijn ook de landelijke en provinciale raden van kerken omge- keerde pyramiden: veel ouderen en weinig jongeren. Jongeren hebben weinig kennis en weinig interesse in de eigen traditie en in de tradities van anderen. Voor jongeren is be- langrijk dat geloof goed voelt en aanzet tot praktisch handelen. Met andere woorden: belijden staat vandaag niet hoog op de prioriteitenlijst. Niet bij jon- geren, maar ook steeds minder bij ouderen. Tegelijkertijd is er naast onzekerheid ook veel religieus verlangen. Met Augustinus kunnen we zeggen dat ons hart onrustig is, dat er verlangen is naar de bron en naar kennis van de bron.