Perspectief 2020-49

2020-49 Godsdienstvrijheid in het Midden-Oosten 51 2. Een casus: godsdienstvrijheid in Irak 2.1. Een stukje geschiedenis Irak bestaat uit twee gebieden: Noord-Irak (Koerdistan) en Centraal Irak. Elk gebied heeft zijn eigen wetten. Koerdistan is zelfs bezig een eigen constitutie, een eigen grondwet te ontwerpen. In het centrale gedeelte is Arabisch de taal, in Koerdistan zijn er twee Koerdi- sche talen. Verder is het land ook gespleten tussen sji`ieten en soennieten, een sji`ietische meerderheid en een soennietische minderheid. Eerst een klein historisch opstapje. In 1932- ’33 kwam er een einde aan het mandaatgebied en werd Irak een onafhankelijk koninkrijk. En de vraag is natuurlijk: wat is de plaats van de christenen daarin? Een belangrijke groepering in Irak in die periode was de Assyrische Kerk. Sommigen kennen die onder de naam Nestoriaanse Kerk, maar dat is een label dat de kerk zelf niet meer gebruikt en ik probeer dat ook te vermijden. De Assyrische Kerk is een belangrijke gemeenschap geweest in wat nu het Oosten van Turkije is, wat het Westen van Iran is en het Noorden van Irak, Iraaks Koerdistan. Op het einde van de Eerste Wereld- oorlog waren er een heleboel Assyriërs gevlucht naar Irak waar ze onderdak hadden gevonden en waar ze gesteund werden door de Britten. Ze kunnen niet meer terug naar hun thuislanden, de nieuwe staat Turkije staat dat niet toe. In de nieuwe staat Irak moeten ze gaan leven. Het ongeluk voor die gemeenschap is geweest dat ze een patriarch hadden die totaal onvoorbereid zijn taak als patriarch heeft moeten aanvatten. Het was een jong iemand en zijn oom – het patriarchaat was voor de Assyrische Kerk in die periode erfelijk – was omgekomen op het einde van de Eerste Wereldoorlog. En hij moet zijn natie, zijn kerk gaan leiden. Natuurlijk dacht hij met de oude millet-mentaliteit dat hij de leider zou zijn van die Assyrische natie, en dat dat erkend zou worden door de Iraakse overheid, het nieuwe koninkrijk Irak. De bedoeling van Irak was om een nieuwe natie te maken waar er een scheiding was tussen godsdienst en staat tot op een bepaalde hoogte. Dus voor de maatschappelijke rol als leider van de natie kon geen sprake zijn voor deze Assyrische patriarch. En het heeft tot een groot conflict geleid en uiteindelijk is die Assyrische patri- arch moeten vertrekken. Die is zelfs vertrokken uit het Midden-Oosten en heeft zich uiteindelijk gevestigd na veel omzwervingen in Chicago. Het is een tragische geschiedenis. Die Assyrische Kerk wordt wel genoemd de Kerk van het Oosten, maar hun patriarch woont