Perspectief 2020-49

44 Prof. dr. Herman Teule Perspectief sweeping statements over doen. Soms werden ze met hardheid toegepast, op andere mo- menten werd daar geen rekening mee gehouden. Dat verschilde van periode tot periode en van regio tot regio. 1.4. Rechten Nu komen we toe aan de rechten. In dit systeem werd het aan de christenen toegestaan hun eigen rechtssysteem te volgen. Dat is wel een heel bijzondere bepaling. In het geval van bij voorbeeld een huwelijk of de ontbinding van het huwelijk, luisterde een christen naar de bisschop of op het hoogste niveau naar de patriarch en de bepalingen van de patriarch waren rechtsgeldig in de islamitische maatschappij. Dat betekent dat de christe- lijke leider een rol speelde in het islamitische rechtssysteem en erkend werd als qadi, als rechter. Het interessante van dit systeem is dat op die manier een echte interactie mogelijk gemaakt werd tussen de christelijke leider en de islamitische autoriteiten. Ze moesten tot een verstaan met elkaar komen. Interactie werd op die manier geïnstitutionaliseerd. Ik moet daar wel een kanttekening bij plaatsen. Een christen luisterde dus naar, was juridisch onderworpen aan zijn geestelijke leider, die op die manier een maatschappelijke rol krijgt. Maar hij had ook de mogelijkheid om naar een islamitisch tribunaal te gaan als de uit- spraak van de patriarch hem niet zinde. Andersom was dat natuurlijk niet mogelijk. We zien dan ook in de loop der tijden, om dat te beletten, dat de christelijke leiders uitdruk- kelijk gaan verbieden dat christenen een beroep doen op de islamitische overheden. Dit systeem vereist natuurlijk dat de patriarch erkend werd door de islamitische overheid. Hij krijgt daarvoor een diploma – dat is de technische term die gebruikt wordt. Ik lees de tekst voor van een diploma dat gegeven is in de 10 e eeuw aan de Grieks-orthodoxe patriarch van Antiochië: “Hij is het hoofd van de leden van hun gemeenschap en hun rechter zolang hij zal leven.” Qadi staat er. “Hij moet aangeven wat toegestaan en wat verboden is, en hij moet recht spreken volgens de Tora – het Oude Testament – en volgens het Evangelie. Alvorens een vonnis te vellen, moet hij proberen beide partijen met elkaar te verzoenen, want de godsdienst van Christus is net als de godsdienst van Mohammed gegrondvest op vrede.” Ik vind het zelf een mooie teks t. Hoe “islamitisch” in zekere zin die taak van de patriarch is, blijkt wel uit die zin: hij moet aangeven wat toegestaan en wat verboden is . Dat is precies wat in de opdrachten staat van de islamitische leiders en van alle islamitische

RkJQdWJsaXNoZXIy MzgxMzI=