Perspectief 2020-48

2020-48 Zingeving en ethiek in tijden van corona 9 aan onze Nederlandse cultuur. Ik bedoel daar dit mee. Nederland is goeddeels gesecula- riseerd, het geloof in een leven ‘na’ de d ood is in de achterliggende decennia steeds sterker teruggelopen; en parallel daaraan is het verlangen naar een lang, gelukkig en ge- zond leven gegroeid; zo sterk dat mensen menen dat ze niet alleen mogen verlangen naar een lang leven, maar zelfs ‘recht’ he bben op een lang, gelukkig en gezond leven. En wie moet dat recht waarborgen? De overheid! 3 Zingeving Ook de zin van het leven moet volgens veel Nederlanders exclusief voorafgaand aan de dood beleefd worden; velen beschouwen gezondheid dan ook als de hoogste waarde; die is namelijk een voorwaarde om de dood uit te stellen en zelf zinvolle activiteiten te ont- plooien, tot zelfverbetering en zelfexpressie. De Amerikaanse psycholoog Roy Baumeister omschrijft zingeving ( meaning of life ) als de uitkomst van de wederkerige versterking van deze autonome zelfcontrole en zelfwaardering. Neemt de zelfwaardering af, dan zijn men- sen minder gemotiveerd tot zelfcontrole; neemt de zelfcontrole af, dan daalt ook de zelfwaardering. Een voorbeeld hiervan is hoe verslaving werkt: de zelfcontrole neemt af, daardoor daalt de zelfwaardering; als de zelfwaardering laag is, is de kwetsbaarheid van de zelfcontrole groter - et cetera: een vicieuze cirkel is geboren. Maar omgekeerd geldt ook: de wederkerige versterking van zelfcontrole en zelfwaardering lijkt mensen van nu gelukkig te maken. Gezondheid biedt de self-control - de autonome controle over het eigen leven - die de meeste mensen nodig hebben voor hun self-esteem – hun zelfwaar- dering. Precies daarom is voor de meeste mensen gezondheid zo belangrijk: ze is uitdrukking van die zelfcontrole. Voor sommigen is zelfcontrole zelfs een voorwaarde om in leven te willen blijven, zoals bijvoorbeeld blijkt bij de Nederlandse cultuur rondom eu- thanasie. Echter niet alleen dan, maar ook als gezondheid ook nog eens het positieve resultaat is van eigen inspanning in voeding, sport en recreatie draagt zelfcontrole in ver- band met de eigen gezondheid extra bij tot hogere zelfwaardering. De vraag die ik hierbij heb is of we in onze cultuur nog wel in staat zijn de dood te aan- vaarden als iets wat bij het leven hoort. In veel oudere culturen, en in eerdere fasen van de Europese cultuur, waren mensen mijns inziens beter in staat tot sterven dan in de onze.