Perspectief 2020-48

8 Prof. dr. Fred van Iersel Perspectief in extremis rechtvaardig is? Daarom is het inzetten op uitbreiding van de IC -capaciteit zeker prudent geweest. Naast deze ethische vragen heb ik theoloog en ethicus vooral een andere vraag, Ze betreft de zingeving met betrekking tot sterfelijkheid van de mens, en de politiek-ethische bete- kenis hiervan. 2 Sterfelijkheid Mijn vraag luidt: wat zegt de beleving van de crisis onder de bevolking en de aanpak van de coronacrisis over onze omgang met de dood? De politiek zet alles op alles om levens te redden - dat lijkt, zeker op het eerste gezicht goed te rechtvaardigen; de overheid moet immers schild van de zwakken zijn - in dit geval: de meest kwetsbare medeburgers. En in tijden van crisis moet er resoluut, gecontroleerd en doeltreffend opgetreden worden. Er wordt een crisisteam ingericht in plaats van eerst publiek draagvlak gezocht in Kamer en samenleving. Begrijpelijk, maar wel eendimensionaal. Van de weeromstuit duidt de minis- ter- president zijn teamgenoot de minister van Volksgezondheid stelselmatig met ‘Hugo’ aan en noemt nooit diens functie: een close team werkt zo. Het is symptomatisch voor hoe een crisisteam werkt. Ik zou hier een vraag aan willen verbinden die niet zozeer aan de overheid gericht is, als wel aan alle Nederlanders en aan de Nederlandse cultuur. Zetten we als Nederlanders niet juist door onze culturele omgang met de dood onze overheid onder disproportionele druk? Kan de overheid de rol van crisisbestrijding rond mortaliteit wel zo lang aan? Het probleem wordt des te scherper duidelijk als we ons realiseren dat de overheid aan niemand het leven echt effectief kan garanderen. De Amerikaanse filosofe Judith Butler ontkent om die filosofische reden zelfs het mensenrecht ‘recht op leven’ – dat door Ne- derland overigens wel is erkend in het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Want, zegt Butler, niemand kan dit daadwerkelijk garanderen. We zijn immers allemaal sterfelijk. Natuurlijk sluit dit een inspanningsverplichting van de overheid om de dood van kwetsbare mensen te voorkomen helemaal niet uit . Maar Butlers visie op het ‘recht op leven ’ brengt wel de grens van deze inspanningsverplichting in beeld. En die grens raakt