Perspectief 2019-45

2019-45 Thema – Gemeenschap en Andersheid Teksten symposium 17 mei 2019 in Utrecht Ds. Saskia van Meggelen 35 “Gemeenschap en andersheid” is een fundamenteel, diepgravend boek. Zizioulas geeft ons een prachtige visie gegeven op een gemeenschappelijke eenheid, die de verscheiden- heid (het anders-zijn) niet opheft of vernietigt, maar juist ondersteunt. 1 Gemeenschap en andersheid kunnen hand in hand gaan. Tijdens de Vijfde Wereldconferentie van Faith and Order in Santiago Compostela, in 1993, had hij veel indruk gemaakt met zijn rede over: The Church as Communion . Toen zei hij al, dat het concept ‘Koinonia’ een theologische sleutelfunctie had gekregen, omdat niemand aan de Bijbelse en patristische wortels ervan kon twijfelen. 2 In zijn eerdere werk lag dus de nadruk vooral op onderlinge relaties, op communio, gemeenschap en eenheid. 3 In dit boek wordt nu uitdrukkelijk een poging gedaan een balans te vinden, waarbij ook aan de verscheidenheid, het anders-zijn - en het anders mogen zijn - recht wordt gedaan. 4 Het gaat hem om de vraag wie of wat de mens nu eigenlijk ten diepste is. Ik heb al van meerdere zijden gehoord dat het geen makkelijk boek is. Dat het geduld vraagt, maar zeker ook uitdagend is. En één ding is duidelijk, namelijk dat hij een groot gevaar ziet in het hedendaagse overspannen westerse individualisme. In onze tijd zijn we allemaal individualisten geworden. Maar aan de andere kant heeft ieder mens gemeenschap nodig. De titel van zijn boek begint niet voor niets toch weer met ‘Gemeenschap’ en pas daarna volgt het individuele (‘Otherness’). In onze cultuur ligt op dit moment de nadruk vooral op ‘Otherness’, op onze individuele identiteit. We dienen ons steeds opnieuw van anderen te onderscheiden. Maar het is ook waar, dat we in onze tijd steeds meer een “Wij-zij denken” zien opduiken, waarbij anderen worden ‘gelabeld’ en soms (vaak) als bedreigend worden gezien. Daarbij zijn de vooroor- delen niet van de lucht. Lopen we in onze maatschappij daar niet op vast? Wat kan ons volgens Zizioulas helpen op onze zoektocht naar de balans tussen ware ge- meenschap en onze doorgeslagen individualiteit, die kan ontaarden in het koesteren van allerlei vijandbeelden (beide een gevolg van de zondeval)? Wat ons kan helpen zijn de uitspraken van de oude oecumenische concilies, die ons als protestantse en rooms-katho- lieke christenen met elkaar én met de oosterse orthodoxie verbinden. Terug naar onze