Perspectief 2019-43

Perspectief 8 Op weg naar Kerkengemeenschap oecumene na de Reformatieherdenking Prof. dr. Wolfgang Thönissen De oecumenische beweging is het bepalende kerkhistorische gebeu- ren van de 20 e eeuw. Ze bepaalde het lot van de Kerk in de tweede helft van de 20 e eeuw zoals geen andere religieuze beweging daarvoor. Binnen het christendom zijn er vanaf het begin verschillende stromin- gen en splitsingen geweest. Al in de vroege kerk kwam het tot een afscheiding van de zogenoemde oriëntaals-orthodoxe Kerken die poli- tiek niet tot het Romeinse Rijk behoorden en hun eigen theologische en rituele vormen ontwikkelden. In de tweede helft van het eerste millen- nium kwamen in de Kerk in Oost en West heel verschillende theologische, liturgische en disciplinaire vormen tot ontwikkeling. In de loop der eeuwen werd een onderscheid zichtbaar tussen een Grieks en Latijns gekleurd christendom. Het jaar 1054 symboliseert het uiteengaan van de gemeenschap van de Oosterse en Westerse Kerk, ook als het toen nog niet tot een formele breuk leidde. De reformatorische discussies in de periode tussen 1517 en 1555 kregen de scherpte van een breuk in de kerkelijke structuren en instituties. De scheiding in de Westerse Kerk bepaalde de kerkgeschiedenis van de moderne tijd. Ook het geleidelijke uitdoven van de gemeenschap tussen de Oos- terse en de universele Kerk was uiteindelijk een toespitsing van de Westerse kerkscheiding. De breuk tussen Oost en West werd in de definitieve opheffing van de kerkengemeen- schap door een formeel-juridisch verbod op Communie in de 18 e eeuw manifest. Als vandaag in de oecumenische beweging het verwijt klinkt, dat de katholieke Kerk zich veel meer tot het Oosten dan tot het Westen heeft gericht en dat daarom de breuk tussen Oost en West nooit zo diep geweest kan zijn als in het Westen, onderschat men de doorwerking van de westerse kerkscheiding in het Avondland op de verhouding tussen West en Oost. Oecumene is een modern, veelvormig kerkelijk geheel. Verschillende historische ontwik- kelingen, regionale, nationale en internationale niveaus, actoren en instituties komen bij