Perspectief 2019-43

Perspectief 76 “Moge de Heer de Kerk bevrijden van pelagianisme” Dordt en Franciscus over genade en autonomie Prof. dr. Gijsbert van den Brink 1. Inleiding en agenda Op het eerste gezicht zijn het werelden apart: een protestantse sy- node uit het begin van de zeventiende eeuw waarin de puntjes op de i van de gereformeerde leer gezet werden, en het werk van de huidige sterk sociaal bewogen paus. Toch blijken er bij nader inzien opvallende overeenkomsten tussen hun beider theologie. Dat heeft het bestuur van de Katholieke Vereniging voor Oecumene scherp gezien en het was dan ook een goed idee hier nadere aandacht aan te besteden door middel van een studiemiddag over “Dordt en Fran- ciscus over de bestemming van de mens”. 1 Aanleiding was enerzijds het 400-jarig jubileum van de Dordtse Synode (1618-1619) en anderzijds de verschijning van Gaudete et Exsultate , de “exhortatie” van paus Franciscus over “de roeping tot heiligheid in de hedendaagse wereld” (2019). 2 In het onderstaande licht ik eerst enkele achtergronden toe van de Dordtse Leerregels, veruit de belangrijkste en meest invloedrijke theologische tekst die op de Synode van Dordrecht werd vastgesteld. 3 Ik ga vervolgens kort in op de inhoud ervan en probeer tot een beknopte evaluatie daarvan te komen. Daarna vergelijk ik de aan deze Leerregels voorafgaande strijd tussen remonstranten en contraremonstranten (eveneens beknopt) met de iets latere jansenistische strijd in de catholica. Op die manier wordt zicht- baar hoe in de onderscheiden genetische patronen van de rooms-katholieke en de gereformeerde traditie om zo te zeggen precies het tegenovergestelde gen werd uitge- schakeld. Ten slotte vergelijk ik het gevondene met wat Gaudete et Exsultate aan de orde stelt over goddelijke genade en menselijke autonomie, om te eindigen met een conclusie.