Perspectief 2018-42

2018-42 Prof. dr. Theo A. Boer 41 tekort aan ziekenhuisbedden en gezien het nijpende probleem van de overbevolking. 5 De reden waarom nauwelijks een kwart eeuw na het Nazisme zo’n vergaande positie kon worden ingenomen ligt ten dele in het toenmalige gebruik om zowel behandelweigerin- gen als actieve levensbeëindiging ‘euthanasie’ te noemen, het eerste passief, het andere actief. Daarmee raakte het woord euthanasie ingeburgerd. De Gereformeerde Kerken in Nederland volgden in 1985 met het rapport Euthanasie en Pastoraat. Dit heeft als hoofdstelling dat euthanasie in het licht van het christelijk geloof niet onverantwoord behoeft te zijn. De Hervormde synode nam twee jaar later dit rapport ongewijzigd over. 6 Deze positieve benadering van euthanasie door protestantse kerken in Nederland zou wereldwijd alleen nog worden nagevolgd door de Protestantse Kerk in België. 7 Voorts is nog te wijzen op de bijdragen van de Leidse theologe en medisch ethicus Heleen Dupuis, lange tijd lid van de Eerste Kamer en van 1981-1985 één van de eerste voorzitters van de NVVE (Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillige Levenseinde), en van de protestantse Groninger ethicus dr. P.J. Roscam Abbing. 8 Ook belangrijke protes- tantse artsen pionierden op dit terrein. Te denken valt aan Cees van der Meer, die de eerste Nederlandse medisch-ethische commissie oprichtte aan de toen nog Protestantse Vrije Universiteit, en de huisarts en latere hoogleraar Cor Spreeuwenberg. 9 Van cruciaal belang was ook de protestantse theoloog Harry Kuitert, die zowel in als buiten de kerken welspre- kend en meeslepend stelling nam voor euthanasie. 10 Denk ook aan de vroege betrokkenheid van de protestantse omroepen NCRV en IKON bij het bespreekbaar maken van euthanasie. Natuurlijk waren er ook protestanten die bezwaar maakten: Van der Meer’s opleider prof.dr. G.A. Lindeboom en een aantal protestantse ethici ter rechterzijde, zoals Jochem Douma, Willem Velema en Henk Jochemsen. Ook de drie kleine protestantse fracties in de Tweede Kamer gaven tegengas. 11 Die weerstand was echter in de protes- tantse mainstream ondervertegenwoordigd, en vrijwel helemaal buiten beeld in de voorbereiding van de wetgeving door verschillende belangrijke commissies. Wat betreft Rooms-Katholieke tegenstemmen: voor zover die er waren, werden die, in lijn met het breed aanwezige wantrouwen over Rome, evenmin serieus genomen. Toen de Protes- tantse Kerk ten langen leste kritischer werd op euthanasie, in 1999, was de praktijk allang de facto en de jure geregeld. 12