Perspectief 2018-42

Perspectief 40 Euthanasie en het Nederlandse protestantisme 1 Prof. dr. Theo A. Boer In dit paper willen wij stilstaan bij de relatie tussen euthanasie en protestantisme. Net als in België is ook in Nederland de acceptatie van euthanasie deels een tegenreactie van een zich emanciperende samenleving tegen de als beknottend ervaren invloed van de religie. Maar terwijl in België inmiddels sprake lijkt te zijn van een regel- rechte cultuuroorlog van seculieren tegen de Rooms-Katholieke kerk – waarbij die seculieren soms kunnen rekenen op bijval van Bel- gische protestanten –, is in Nederland iets anders aan de hand. In Nederland lijkt euthanasie juist voort te zijn gekomen uit het protes- tantisme zelf. Ik zeg daar nadrukkelijk bij: het Nederlandse protestantisme met zijn Calvinistische inslag. In dit paper zal ik eerst de relatie protestantisme-euthanasie kort his- torisch belichten. Daarna kijken we naar de inhoudelijke verbindingen tussen beide. 1 Protestantse kerken, theologen, en professionals Euthanasie werd in Nederland vanaf het begin geagendeerd en gesteund door belangrijke protestanten. Velen stellen dat het startsein voor de Nederlandse euthanasiediscussie werd gegeven door het boek Medische macht en medische ethiek uit 1969. Het boek was van de hand van de vrijzinnig protestantse psychiater J.H. van den Berg en werd gepubli- ceerd door de orthodox-protestantse uitgever Callenbach. Van den Bergs stelling was dat dokters zoveel lijden veroorzaken dat zij ook de moed moeten hebben om het leven des- noods actief te beëindigen. 2 De auteur illustreerde zijn betoog met indringende foto’s over wat wij thans overbehandeling noemen. Drie jaar later, in 1972, kwam de Nederlandse Hervormde Kerk, dé Nederlandse protestantse volkskerk van die dagen, 3 met een rapport dat in beginsel positief was over euthanasie. 4 Net als bij van den Berg was het kernbegrip in dit stadium niet autonomie maar ‘ernstig lijden’. Een opmerkelijk element in het rapport was de suggestie dat euthanasie soms in overweging moet worden genomen gezien het

RkJQdWJsaXNoZXIy MzgxMzI=