Perspectief 2018-41

Perspectief 50 Dr. Ton van Eijk geen kader of box maar een cursief gedrukte alinea waarin nogmaals wordt gezegd wat degenen die de uitdrukking ‘de Kerk als sacrament’ gebruiken of niet gebruiken daarmee niet ontkennen (namelijk datgene wat de anderen een zorg is). De alinea eindigt met de vraag of dit mag worden gezien als een kwestie waarin legitieme verschillen in formulering compatibel en wederzijds acceptabel zijn. Mij viel op dat het bijbelse begrip ‘mysterie’ niet afwezig is, maar ontbreekt in de opschriften. Nergens worden teken en mysterie als twee perspectieven op de Kerk naast elkaar geplaatst, zoals dat in Church and World was gebeurd. Niet in NPC , wel in NMC en in The Church wordt aangegeven wat de betekenis is van de ongenummerde boxes resp. de eveneens ongenummerde cursief gedrukte passages: het gaat om bepaalde kwesties waarover vooralsnog verdeeldheid blijft bestaan zowel tussen als binnen de kerken. Waarom spreken sommige kerken liever niet of helemaal niet van de Kerk als sacrament? Er worden in The Church (27) twee redenen gegeven: 1. omdat het onderscheid dreigt te worden verduisterd tussen de Kerk als geheel en de afzonderlijke sacramenten; 2. omdat men over het hoofd dreigt te zien dat de leden van de Kerk zondaars zijn. Ad 1. Mij dunkt dat wie dat zegt nog de gevangene is van het ‘klassieke’ sacramentsbegrip van de middeleeuwse scholae, waarbij elk van de zeven sacramenten aan bepaalde kenmerken moet voldoen. Als je daarentegen uitgaat van het oudkerkelijke brede begrip van sacramentum en μυστήριον, valt het gebruik van zowel sacrament als mysterie voor de Kerk makkelijker te aanvaarden. Ad 2. In de theologie, althans de rooms-katholieke, heeft men er geen moeite mee de in de geloofsbelijdenis heilig genoemde Kerk tegelijk een Kerk van zondaren of zelfs, zij het aarzelend, een zondige Kerk te noemen. Zowel de auteurs van Church and World als die van Lumen Gentium zijn in staat om hun uitspraken over de Kerk als mysterie, sacrament en profetisch teken gepaard te laten gaan met het besef dat de Kerk voortdurend bekering en hervorming nodig heeft.