Perspectief 2018-41

Perspectief 4 Ds. Karin van den Broeke 2. Zichtbare eenheid van kerken Het bezoek van de paus en zijn toon van ‘samen op weg zijn’ sluit aan bij hoe de Wereldraad van Kerken haar streven naar eenheid op dit moment vormgeeft. Waar meer institutionele eenheid mogelijk is, is dat kostbaar. Het samen gaan van de weg van vrede en recht is echter op zich al een teken van echte verbondenheid. Dat betekent dat er in zeventig jaar nogal wat veranderd is. ‘We intend to stay together’, klonk het in 1948 in Amsterdam. In een wereld die de pijn van twee Wereldoorlogen nog vers in het geheugen had, klonken deze woorden. ‘Man’s disorder and God’s Design’ was het thema van de Eerste Assemblee in Amsterdam waarin de Wereldraad van Kerken werd opgericht. De schaamte om het kwaad dat mensen elkaar aan kunnen doen was volop aanwezig. Na de Eerste Wereldoorlog ontstonden wereldwijd initiatieven om tot samenwerking te komen op verschillende terreinen, na de Tweede Wereldoorlog zien we dat nog sterker. Het thema van de Eerste Assemblee weerspiegelt het eigene van een Wereldraad van Kerken: het is met het perspectief van Gods ontwerp voor ogen dat menselijke tekortkomingen overwonnen kunnen worden. De schaamte over waar de mens toe in staat is gebleken in de Wereldoorlogen wordt gekoppeld aan schaamte over verdeeldheid tussen kerken, het zoeken naar eenheid wordt beschouwd als een antwoord op dat wat God van ons vraagt en als iets dat God ons in wezen al geschonken heeft. Voor de Rooms-Katholieke Kerk past het in de tijd van de oprichting niet om zich bij de Wereldraad van Kerken aan te sluiten: de erkenning van een verscheidenheid aan kerken verdraagt zich niet met de leer van de Ene Kerk die gestalte heeft gekregen in de Rooms- Katholieke Kerk. Sinds Vaticanum II is er vanuit de leer meer ruimte voor de oecumenische beweging gekomen. Sinds de jaren zestig zijn er officiële vormen van samenwerking tussen de Wereldraad van Kerken en de Rooms-Katholieke Kerk. Zowel paus Paulus VI (1969) als paus Johannes II (1984) bezochten de Wereldraad van Kerken. In de gezamenlijke activiteiten heeft lange tijd vooral nadruk gelegen op het nadenken over ecclesiologische vraagstukken en op het onderzoeken van de mogelijkheid of meer institutionele eenheid mogelijk is. Op die zoektocht zijn fraaie mijlpalen aan te wijzen. Zo is het verschijnen van het BEM-rapport 4 van Faith and Order 5 over doop, avondmaal en ambt een beroemd document waar tot op de dag van vandaag gebruik van gemaakt wordt