Perspectief 2017-35

2017-35 Van wie is Willibrord? 13 Reag eer De Heilig Kruiskapel Het eerste kerkje op het Domplein is waarschijnlijk al in de 7 e eeuw gebouwd. Wellicht door de merovingische koning Theutbert II, door zijn opvolger Chlotarius II, maar waarschijnlijker pas door hun opvolger Dagobert I (629-639). In 695 bouwt Willibrord de Sint Salvator en verbindt hier aan het klooster Oudmunster. Daarnaast is bekend dat hij een kerk herstelt en dit wijdt aan Sint Maarten. Logisch zou zijn om dit op de plek van de latere Sint Maartenskerk, de Gotische domkerk, te verwachten. Hier zijn echter geen archeologische sporen van terug te vinden. De oudste sporen archeologisch gezien zijn opgegraven rond de plek van de Heilige Kruiskapel. Onder leiding van de eerder genoemde Van Giffen ging men op zoek, in verschillende campagnes van opgravingen tussen 1929 en 1949. Later, in 1993, is er opnieuw onderzoek gedaan onder leiding van de Utrechtse archeoloog Huib de Groot 4 . Dit onderzoek betrof echter maar kleine delen, te weten het koor en delen van de zijarmen, omdat de bodem onder het Domplein inmiddels een beschermd monument betrof. Men kreeg een vergunning om te graven maar enkel als er geen aantasting zou plaats vinden van nog niet verstoorde bodem. In de eerste opgravingen heeft men ook niet de hele kapel opgegraven vanwege het verkeer. Het verkeer mocht niet lijden onder opgravingen, dus men ging aan de slag enkel in het voetgangers deel van het plein; het oostelijke deel van de Heilige Kruiskapel. De Heilige Kruiskapel op haar beurt is gelegen in de zuidelijke helft van het Romeins castellum ; en overlapt voor een deel met de westzijde van de principia , het Romeinse hoofdgebouw. Het Romeinse hoofdgebouw had een atrium , een centrale binnenplaats, waar over het algemeen het altaar vlak in de buurt stond, bijvoorbeeld in de ruimte direct ernaast. Tijdens de opgraving is hier een waterput aangetroffen met daarin terecht gekomen een van de ronde bogen van het atrium . Interessant aan de opgravingen zijn de noordelijke en zuidelijke annex van de Heilig Kruiskapel. In deze beide muren zit een uitsparing voor een nis, die ook in de betegeling op het plein zichtbaar is. In de zuidelijke annex is in de nis een gedeeltelijk afgebroken rechthoekig blok terug gevonden. Het lijkt de stipes , een deel van de onderbouw van een altaartafel te zijn. De fundering van de kapel 4 H.L.de Groot, 1993:”Utrecht, Domplein”. In: Archeologische Kroniek provincie Utrecht 1992/1993 .